Baş Hoca İshak Efendi’de Kantar Bahsi

Authors : İrem ASLAN SEYHAN, Melek DOSAY GÖKDOĞAN

Pages : 59-70

View : 14 | Download : 8

Publication Date : 2020-06-30

Article Type : Research Paper

Abstract :Kantar, çeşitli ağırlıklardaki yükleri tartmak için kullanılan bir araçtır. Kaldıraç prensibine göre çalışmaktadır. Ticaretle uğraşan hemen her toplumda kantar kullanılmıştır. Ancak işin fiziği ve geometrisiyle ilgilenmek farklı bir tutumdur. Anadolu’da çok eski zamanlardan beri kullanılan kantar, Osmanlı döneminde de çarşı ve pazarlarda bir tartı aleti olarak kullanılmıştır. Kantarın fiziğini bir ders konusu olarak işleyen ilk isim İshak Efendi’dir. Mühendishâne-i Berri Hümayun’un baş hocası İshak Efendi, modern bilimleri tanıttığı Mecmua-i Ulûm-u Riyâziyye adlı dört ciltlik muazzam eserinin fizik ile ilgili olan üçüncü cildinde basit makineleri incelemiştir. Üçüncü cildin 205-207. sayfalarında “kantar” aletine de yer vermiştir. Bu yazı, İshak Efendi’nin “kantar” bahsinin sadeleştirilmiş metninden ve konunun tarihsel değerlendirmesinden oluşmaktadır.
Keywords : Kantar tarihi, Kaldıraç tarihi, Mecmua i Ulûm u Riyâziyye, Baş hoca İshak Efendi