Antik Hint ve Çin’de Panenteist Varlık Anlayışı ve Mitolojik Kökenleri

Authors : Murat Sultan ÖZKAN

Pages : 47-74

View : 46 | Download : 45

Publication Date : 2023-07-05

Article Type : Research Paper

Abstract :Aryan kökenli olan Hintliler, Hindistan’a gelmeden önce doğalcı bir din anlayışına sahiptirler. Hintliler bu anlayışla doğal güçleri tanrılaştırmışlardır. İlk dönem Vedalarında politeist bir tanrı anlayışı hâkim olsa da monoteist öğelere de yer verilmiştir. Politeist anlatılar mitolojik unsurları da içermektedir. Bu mitolojik anlatılara göre tanrılar dünyayı kozmik bir kurbanın kalıntılarından veya ilksel bir maddeden inşa etmişlerdir. Upanishadlar ve Bhagavad-Gita’ da ise her türlü varlığın kaynağı ve ilkesi Brahman/Atman’dır. Evrensel Öz olan Brahman bireysel özlerin/ruhların da kaynağıdır. Her şey Brahman’da var olur, ancak Brahman değildir. Çünkü o bir yönüyle varlığa aşkın, bir yönüyle de içkindir. Taoizm de de var olan her şeyin kökeni kaynağı Tao’dur. Var olan her bir şey Tao’dan pay almıştır. Bu klasik metinlerde Te olarak ifade edilmektedir. Tao, değişmeyen yönüyle varlığa aşkınken Te aracılığı ile de her varlığa nüfuz etmiştir ve içkindir. Vedaların son döneminde ve Taoizm’de panenteist veya çift kutuplu bir tanrı anlayışı sergilenmiştir. Bu anlayışa göre “Her şey Tanrı’dadır.” ancak “Her şey Tanrı değildir”. Bu panenteist anlayış mistik düşünürler üzerinde de etkili olmuştur.
Keywords : Panenteizm, Taoizm, Hinduizm, Tanrı, Varlık