EKONOMİK, FELSEFİ VE PEDAGOJİK AÇIDAN TEKNOLOJİNİN NİTELİĞİ VE ETKİLERİ

Authors : Muharrem DEMİRDİŞ

Pages : 10-32

View : 145 | Download : 54

Publication Date : 2023-09-30

Article Type : Review Paper

Abstract :Teknolojiye ilişkin tartışmalar teknolojideki gelişmelere de bağlı olarak özellikle 20. yüzyıl itibariyle başlamış, teknoloji ve teknolojinin etkileri ekonomiden estetiğe, felsefeden pedagojiye, siyaset biliminden sosyolojiye dek farklı alanlarda, farklı yaklaşımlarla ele alınmıştır. Teknolojinin geçirdiği dönüşüm ve bu dönüşümün etkileri teknolojinin gündelik yaşamımızdaki başat konumu ve teknolojinin gelişmeye, değişmeye ve değiştirmeye devam etmesi gibi nedenlerle farklı disiplinlerde günümüzün de önemli tartışmalarından biri olmaya devam etmektedir. Bu durum tartışmaların geniş alanlara yayılmasına yol açtığı gibi yeni tartışmaları da gündeme getirmekte, bu sonuçlar da alana dair bir sınır çizmeyi mümkün kılmamaktadır. Yine de bir genelleme ile bakıldığında yapılan çalışmaların teknolojinin ütopik insert ignore into journalissuearticles values(McLuhan, Akt. Uysal ve Yıldız, 2007); ve distopik sonuçları insert ignore into journalissuearticles values(Huxley, 1999; Orwell, 2005; Aksoy, 2005);, düşüncenin teknikleşmesi, insanın ve düşüncenin tek boyutlu hale gelmesi insert ignore into journalissuearticles values(Marcuse, 1986; Illich, 1989);, dünyayı algılama biçimimizi değiştirmesi insert ignore into journalissuearticles values(Sennett, 2011; Baker, 2015); ve üretim ilişkilerindeki olumsuz etkileri insert ignore into journalissuearticles values(Sennett, 2011 ve 2019); gibi konularda odaklandıkları görülmektedir. Teknolojik değişimler sonrasında oluşan bilişim emekçilerinin sibertaryaya dönüşebilme, yeni bir sınıf olarak mücadele etme olanaklarının dikkate alındığı çalışmalarla insert ignore into journalissuearticles values(Huws, 2018; Wayne, 2015); birlikte teknoloji vasıtasıyla gerçekleştirilen röprodüksiyonlar sonucunda estetiğin politikleşme ve sanat eserlerinin kitlelere ulaşabilme olasılıklarına insert ignore into journalissuearticles values(Benjamin, 2012; Baker, 2015); değinen sanata ilişkin tartışmalar da mevcuttur. Sanata ilişkin bu tartışmalarda bir tema olarak teknolojinin insanlığın çıkarı için kullanılmasının ele alınışı ve teknolojik aygıtların sanatsal icra esnasında kamusal bir iletişim aracına dönüştürülmesi de Brecht insert ignore into journalissuearticles values(2012); bağlamındaki başka bir tartışmadır. Teknolojinin gündelik yaşamımızdaki ve pedagojik alandaki etkilerine insert ignore into journalissuearticles values(Aksoy, 2003, 2005; Aksoy, Almış, Saklan, Ulutaş ve Tunacan, 2013);, başta eşitsizlikler ve denetim/kontrol mekanizmalarının yaygınlaşması gibi olumsuz sonuçlarına ve bu sonuçların ortadan kaldırılmasına insert ignore into journalissuearticles values(Apple, 1988, 2004; Aksoy, 2003, 2005, Aksoy vd., 2013; Uysal ve Yıldız, 2007); dair çalışmalar da eğitim alanına yansıyan diğer bir tartışma başlığıdır. Bunlarla beraber teknolojinin bir sonucu olarak görüntü- TV dünyasının alabildiğine genişlemesi ve toplumun bir gösteri toplumuna dönüşümü insert ignore into journalissuearticles values(Debord, 2010; Postman, 1994; Sanders, 1999);, gerçekliğin tersyüz edilişi ve hakikat algısının değişimi insert ignore into journalissuearticles values(Keyes, 2017);, bilgi ve iletişim teknolojileri alanı ve bu alanda çalışanların emeğinin niteliği insert ignore into journalissuearticles values(Aksoy, 2020, Savul, 2018; Huws, 2018; Wayne, 2015);, internet, ağ teknolojilerinin siyasal hareketler, dijital aktivizm için sunduğu olanaklar insert ignore into journalissuearticles values(Hardt ve Negri, 2019a ve 2019b; Castells, 2007; Savul, 2018; Etike, 2015; Ataç, 2017); teknolojiye dair günümüzde yapılan yeni tartışmalar içinde önemli bir yer tutmaktadır. Bu yazıda teknolojinin niteliğine ve etkilerine, süregiden tartışmalar da dikkate alınarak felsefi/düşünsel, ekonomik ve pedagojik açılardan yer verilmiştir. Tartışmalarda Aksoy’un insert ignore into journalissuearticles values(2003); teknoloji kullanıma ilişkin iki temel yaklaşım olarak belirlediği “mümkün olan en yüksek düzeyde yeni teknolojilere ulaşmak, bunları satın almaya ve kullanmaya yönelme yaklaşımı” ile “teknoloji karşıtı kimi görüşlere tam bir karşıtlık oluşturmadan, teknoloji ürünlerine ve kullanımına karşı olmak yerine eleştirel bir değerlendirme ve uygun kullanma çabaları çerçevesinde gözden geçirerek teknoloji kullanma” insert ignore into journalissuearticles values(Aksoy, 2003, 6); yaklaşımları göz önünde bulundurulmuş ancak tartışma önemli oranda ikinci yaklaşımı içine alan, teknolojinin nötr olmadığı ancak saf değiştirebileceği, kullanma amacına göre anlamının değişebileceği sayıltılarıyla sürdürülmüştür. Teknolojinin kapitalizm ve neoliberalizm ile ilişkilenme biçimleri yazının ağırlık merkezini oluşturmuştur.
Keywords : eğitim, teknoloji, kapitalizm, neoliberalizm