TÜRKİYE ÇIKTI AÇIĞININ GÖZLENEMEYEN BİLEŞEN MODELLERİ İLE ÖLÇÜLMESİ

Authors : Eda Yalçın Kayacan, Şenay Üçdogruk Birecikli

Pages : 33-48

View : 24 | Download : 16

Publication Date : 2017-12-10

Article Type : Conference Paper

Abstract :Potansiyel çıktı ve çıktı açığı, parasal, mali ve işgücü piyasalarına ait politikaların idaresinde oldukça önemli bir role sahip olan ve gözlenemeyen ancak tahmin edilebilen değişkenlerdir. Potansiyel çıktı ve çıktı açığının tahminine yönelik kullanılan çeşitli istatistiksel ve ekonometrik teknikler mevcuttur. Çalışmamız çıktı açığının tahminlenmesinde, gözlenemeyen bileşen modellerine dayanan yöntemlere odaklanmaktadır. Trend, mevsimsel, konjonktürel ve düzensiz bileşenleri içeren bir zaman serisi gözlenemeyen bileşenleri açısından doğrudan formule edilmekte ve serinin ayrışması ile doğrudan ekonomik yorum yapılabilmektedir. Söz konusu modeller durum–uzay formunda ifade edilmektedir. Durum-uzay modelleri ise, gözlenen-gözlenemeyen değişkenler arasındaki ilişkiyi tanımlayan ölçüm denklemi ve gözlenemeyen değişkenlerin dinamiklerini tanımlayan geçiş denkleminden oluşmaktadır. Durum-uzay formunda gösterilen ölçüm ve geçiş denklemleri Kalman filtresini kullanarak en çok olabilirlik yöntemine dayanan istatistiksel yöntemlerle tahminlenmektedir. Çalışmamızın amacı, 1998:Q1- 2016:Q2 dönemleri için Türkiye GSYH (Gayri safi yurtiçi hasıla- sabit 1998 bazlı-logaritmik değerleri üzerinden mevsimsel olarak düzeltilmiş) verisi kullanılarak, potansiyel çıktı ve çıktı açığının gözlenemeyen bileşen modelleri ile tahminlenmesidir. GSYH serisinin en uygun temsilini bulmak için, bileşenleri açısından farklılaştırılarak, potansiyel çıktı ve çıktı açığı değerleri tahminlenmiştir. Literatürde GSYH’nın stokastik trend bileşeni ve AR(2) süreci izleyen durağan konjonktürel bileşen ile  ifade edildiği temel çalışma Clark (1987)’de incelenmektedir. Çalışmamızda GSYH’nın stokastik trend bileşeni, AR(2) süreci izleyen durağan konjonktürel bileşen olup, 2009 yılının birinci çeyreğindeki müdahale değişkeni ile temsil edilen istatistiksel model şartlarını sağlayan ve tahminleme başarısı en yüksek olan modeldir. Modelde düzensiz bileşene ait varyasyonun sıfıra çok yakın elde edilmesi , modelde açıklanamayan bir adım olmadığını ve model varyasyonunun konjonktür ve trend tarafından açıklanabildiğini göstermektedir. Elde edilen potansiyel ve gerçekleşen çıktıya ait değerler grafik üzerinde incelendiğinde, gözlenemeyen bileşen modellerine dayanan teori ile elde edilmiş potansiyel ve gerçekleşen çıktının yükseliş ve düşme dönemlerinde birlikte hareket ettiği ve benzer kırılma noktalarını yakaladıkları da görülmektedir. 
Keywords : Çıktı Açığı