İslam Cebirinde ve Gelenbevî’de Matematiksel Notasyon Sistemi

Authors : Zeynep Tuba OĞUZ

Pages : 159-192

View : 10 | Download : 8

Publication Date : 2011-12-12

Article Type : Research Paper

Abstract :Bu makalede, kendi döneminde Batılılarca da takdir edilmiş olan bir Osmanlı âlimi İsmail Gelenbevî’nin insert ignore into journalissuearticles values(18. yüzyıl); Hisâbü’l-Küsûr adlı eseri incelenerek, Gelenbevî’nin cebirsel sembolizme yaptığı katkıyı ortaya çıkarmak amaçlanmıştır. Çalışmamızda, İslam klasik geleneğinin son temsilcisi olan Gelenbevî’nin yaşadığı döneme kadar yetişmiş İslam cebircilerinin en önemlilerinin eserleri taranarak, İslam dünyasının oluşturduğu kendine özgü matematiksel sembolizmin Gelenbevî’ye dek kesintisiz devam edip etmediği ve ne ölçüde geliştirildiği ele alınmıştır. Ayrıca, İslam dünyasında ve Avupa’da matematiksel sembolizmin gelişmesi de karşılaştırılmıştır. Bulgularımıza göre, İslam dünyası Avrupa’dan yaklaşık bir asır kadar önce kendine özgü bir matematiksel notasyon sistemi kurmayı başarmış ve bu notasyon sistemi Gelenbevî’ye dek gelişerek devam etmiştir. Endülüslülerin insert ignore into journalissuearticles values(Batı İslam dünyası); katkısı olarak bilinen, insert ignore into journalissuearticles values(büyük ihtimalle); Magribli matematikçilerce Osmanlılara nakledilen ve 16. yüzyılda olgunlaştırıldığı düşünülen matematiksel sembolizmin esasında 18. yüzyıl âlimlerince ikmal edildiği sonucuna varılmıştır. Bu çalışmada ağırlıklı olarak Arapça ve Osmanlıca yazma eserlerden yararlanılmış, bunlardan elde edilen bilgiler İngilizce ve Türkçe kaynaklarla bütünleştirilerek incelenmiştir. 
Keywords : Gelenbevî, sembolizm, Endülüs, cebir, Osmanlı matematiği