Geleneksel Doğu Karadeniz Evleri

Authors : Seyfi BAŞKAN

Pages : 41-90

View : 15 | Download : 7

Publication Date : 2008-12-12

Article Type : Research Paper

Abstract :Doğu Karadeniz`de halk yapı sanatı görsel ve biçimsel bir zenginliğe sahiptir. Bu yapı sanatı taş dolgulu ahşap çatkılı yapı sistemi ile kütük veya kalasların yatay doğrultuda üst üste konulmasıyla oluşturulan ahşap duvar sistemi ve `çakatura` denilen Bağdadi duvar sistemleri ile bölgesel bir özellik gösterir. Doğu Karadeniz halk yapı sanatında tümüyle ahşap veya tamamen taştan ya da bu malzemelerin bir arada kullanıldığı çeşitli yapılar görülmektedir. Yapı ustaları Ordu`da, Gisesun`da, Sürmene`de, Artvin`de, Trabzon`da taşı ve ahşabı aynı şekil ve teknikle kullanmıştır. Bundan farklı olarak Tirebolu`da, Fındıklı`da, Bolaman`da, Akçaabat`ta, Ardanuç`ta yaşayan insanların farklı gereksinimleri ve farklı yaşam koşulları farklı görüntülerde bir Karadeniz sivil mimarlığı panoraması ortaya çıkartmıştır. Özellikle 19. yüzyılın son yılları ile 20. yüzyılın ilk onbeş yılında, Karadeniz deniz ticaretinden kazançlı çıkan ve bir bakıma ticari burjuvazinin oluştuğu sahil kentlerinde, çoğunlukla kagir yapım malzemesi, zengin planlama anlayışı ve anıtsal ölçüleri bakımından bölge standartlarını da bir ölçüde aşan, `Dersaadet`in yabancı, Levanten köşk ve konaklarını hatırlatan yapılar yapılmıştır. Karadeniz`in eski kentsel yerleşmelerindeki eski kent kültürü veya Karadeniz`in yükseklerindeki dünyaya kapalı, kırsal yerleşmelerindeki geçmişle bağlarını sıkı sıkıya koruyan geleneksellik, aynılaştırıcı bir rol oynamış ve birbirine benzer yapı ve plan tipolojilerinin ortaya çıkmasına yol açmıştır
Keywords : Geleneksel Türk evleri, kentsel ve kırsal halk yapı sanatı, Karadeniz halk yapı sanatı, geleneksel Doğu Karadeniz evleri