Tarihî Türkçe Tıp Metinlerinde Savaş Aletleri ve Savaş Yaralarının Tedavileri

Authors : Meryem ASLAN

Pages : 281-306

Doi:10.32704/erdem.656913

View : 17 | Download : 12

Publication Date : 2019-12-24

Article Type : Research Paper

Abstract :Tıp metinlerinde, savaş yaralarına neden olan silahlar, onların neden olduğu yara çeşitleri, bu yaralarda kullanılması gereken ilaçlar ve onların tedavileri de bulunabilmektedir. İlgili bölümler, savaş aletleri, yaraları ve tedavileri açısından dünya ve Türk savaş tarihi ile tıp tarihine, Türkçenin söz varlığına veriler sunabilecek özelliktedir. Bu çalışma da tıp metinlerindeki savaş araç gereçlerini ortaya çıkarmak, onların açmış olduğu yaraları ve tedavileri dile getirmek ve alanla ilgili söz var- lığına kazandırmak için hazırlanmak istenmiştir. Ayrıca konuyla ilgili yapılan alan yazını taramalarında da konunun özel olarak ele alınmadığının görülmesi de konunun incelenmesi yönünde motive edici bir güç olmuştur. Çalışmanın malzemeleri, 15. ve 19. yüzyıllar arasında Batı Türkçesiyle yazılmış tıp kitaplarından tarama yöntemiyle toplanmış, malzemeler, savaş aletleri esas alınarak alfabetik sırayla açıklanmış ve tanıklanmıştır. Çalışmanın sonuçlarına göre ok, yay, bozdoğan, kılıç, mızrak, top, tüfek/tüfenk, çomak, gönder, bıçak, zemberek ve temrenler, tıp metinle- rinde geçen savaş aletleridir. Bunların özellikleri ayrı ayrı açıklanarak, yaraları, tedavileri ve hangi milletler tarafından kullanılacağı hekim tarafından diğer hekimlere öğretilmeye çalışılmıştır. Ancak bu milletlerin kim oldukları hakkında bilgi verilmemiştir. Temren çeşitleri, tıp metinlerinde savaş aletlerinin en zengin çeşidini oluşturmaktadır. Yaralar, cerahatli yaralar, kırıklar insert ignore into journalissuearticles values( ufak kırıntılara sahip olan kırık insert ignore into journalissuearticles values(hurd/ hurde sınuk; mevatat sınuk);, parça parça kırık insert ignore into journalissuearticles values(pare pare sınuk);, yarık kırık insert ignore into journalissuearticles values(yaruk sınuk; kırığın uzamış olanı);, geniş kırık insert ignore into journalissuearticles values(giñ sınuk);, dar kırık, ucu geniş kırık, ucu dar kırık insert ignore into journalissuearticles values(aya sınuk);, kopmuş kırık insert ignore into journalissuearticles values( üzük sınuk);, uzu- nuna kopmuş kırık insert ignore into journalissuearticles values(uzununa üzük );, kıkırdaktan ve etten temizlenemez [kırık]; enli yerde ve kıkırdaklı insert ignore into journalissuearticles values(geyreklü); yerde olan kırık insert ignore into journalissuearticles values(hatâlu sınuk);; ufak kemiklerde olan kırık insert ignore into journalissuearticles values(sınug-ı hicab);; tarak kemiği kırığı, çene kırığı, burun kırığı, köprücük kemiği kırığı, el, kol, uyluk ve bel kemiği kırıkları);, çıkıklar insert ignore into journalissuearticles values( omuz, kalça, köprücük kemiği çıkıkları gibi );, deşikler, bağırsak çıkmaları savaş yaraları olarak tespit edilmiştir. Bunların bitkiler ve hayvansal droglarla, dağlama, dikme, ustalıkla yerleştirme, sarma, yakı uygulama, özel bir şekilde besleme gibi yöntemlerle iyileştirilebileceği tarifler verilmiştir.
Keywords : savaş aletleri, savaş yaraları, tıp tarihi, Türk dili, Türkçe tıp metinleri