İNGİLİZ VE AMERİKAN MİSYONERLERİNİN ERMENİ SORUNUNUN ORTAYA ÇIKIŞINDAKİ ROLÜ (1810-1878)

Authors : Mehmet Sait DİLEK

Pages : 89-112

View : 9 | Download : 8

Publication Date : 2012-12-01

Article Type : Research Paper

Abstract :XIX. yüzyılın başlarından itibaren İngiliz ve Amerikan misyonerörgütleri Protestanlığı yaymak amacıyla Osmanlı Devleti’nde faaliyetlerebaşlamışlardı. Bu yapı içinde özellikle Boston’da kurulan ABCFM, Osmanlıtopraklarında hem katılım ve hem de yaygınlık açısından en kayda değerçalışmaları gerçekleştirmekteydi. Tanzimat ve Islahat Fermanlarınınilanıyla birlikte misyonerlerin çalışma şartları daha elverişli hale gelmişsede Şark Kiliselerinin tavrı, Protestan misyoner örgütlerini yeterince rahatsızetmişti. Bu kapsamda Amerikan misyonerleri yaşadıkları sorunlarınçözülmesi amacıyla İngiliz Hükümeti’nden yardım talebinde bulunmuşlardı.İngiltere, kendi menfaatleri doğrultusunda bu isteğe olumlu cevapverdiğinden Protestan teşkilatlarının lehine gelişen bir süreç yaşanmayabaşlamıştı. XIX. yüzyılın sonlarına doğru Amerika Birleşik Devletleri demisyonerlik çalışmalarını daha yakından takip etme gereği duymuştu. Öyleki ABD Dışişleri Bakanlığı, gambot diplomasisi metodunu benimseyerekAmerikan misyonerlerini koruması altına aldığını iyice hissettirdi. Budurum birbiriyle iç içe geçmiş ve menfaat birliktelikleri olan misyonerazınlık ilişkisini giderek somutlaştırdığı gibi Ermeni olaylarınınuluslararası bir sorun haline dönüşmesini de kolaylaştırmıştı. Bu makaledeProtestan misyoner teşkilatlarının kuruluş ve gelişim süreçleri hakkındabilgi verilerek İngiliz ve Amerikan dış politika aktörlerinin bu konudakitavırları değerlendirmeye tabi tutulacaktır
Keywords : Misyoner, Protestan, Ermeni Sorunu, Hristiyan Osmanlı Devleti