Mıhitar Goş`un Kanunnamesi ve Orta Çağ Ermeni Toplumunda `Ötekiler` Üzerine Bir İnceleme

Authors : Erdi ÖZTÜRK

Pages : 107-128

Doi:10.36542/erma.805251

View : 13 | Download : 17

Publication Date : 2021-04-28

Article Type : Research Paper

Abstract :Ermeniler, 12. yüzyıla kadar birtakım kilise kanun derlemeleri hazırlasalar da sosyal hayatı düzenleyecek millî bir kanunnameye sahip değillerdi. 1184 yılında Mıhitar Goş tarafından yazılan kanunname bu ihtiyacı gidermeyi amaçlamış ve Ermeni tarihinin ilk millî kanunnamesi olmuştur. Mıhitar Goş’un kanunnamesi Ermeni toplumunu derinden etkilemiş ve uzun yüzyıllar dünyanın çeşitli yerlerindeki Ermeniler tarafından kullanılmıştır. Eser Türk tarihi açısından ayrı bir öneme sahiptir. Kanunnamenin Anadolu’da Türk hâkimiyetinin sağlandığı zamanlarda yazılmış olması sebebiyle eser, dönemin sosyo-kültürel yapısının anlaşılması açısından önemli veriler sunar. O yüzden bu çalışma bir taraftan kanunnamenin yazılış amacı, kaynakları, uygulanması ve Ermeni toplumuna etkileri üzerinde yoğunlaşırken, diğer taraftan içeriğindeki kanun maddeleri üzerinden Orta Çağ Ermeni toplumunda “ötekilerle” ilişkilerin nasıl düzenlendiğini ortaya çıkarmayı amaçlamıştır. Bu bağlamda kanunnamenin maddeleri iki farklı Ermenice baskısından incelenmiş, yer yer İngilizce tercümesinden faydalanılmıştır. Bunun yanı sıra eser ve dönemle ilgili yapılmış ikincil kaynaklardan da yararlanılmıştır. Çalışmanın sonucunda, Mıhitar Goş’un kanunnameyi Ermenilerin “ötekilerle” kuracakları etkileşimi engellemek ve kendi benliklerini kaybetmemeleri amacıyla yazdığı görülmüştür. Ancak kanun maddeleri üzerinde yapılan incelemeyle Orta Çağ Ermenilerinin “ötekilerle” karşılıklı etkileşime girdikleri ve bunun sonucunda kültürler arası evliliklerin, ihtidaların yaşandığı ortaya konmuştur.
Keywords : Mıhitar Goş, Kanunname, Datastanagirk, Ötekiler, Orta Çağ Ermeni Toplumu, Orta Çağ Türk Ermeni İlişkileri