Akrabalık Dostluk ve Arkadaşlık Bağları Ölçeğinin Geliştirilmesi: Güvenirlik ve Geçerlik Analizi

Authors : Ümit Horozcu

Pages : 929-949

Doi:10.37697/eskiyeni.1462872

View : 224 | Download : 283

Publication Date : 2024-09-30

Article Type : Research Paper

Abstract :Bu makalede “Akrabalık, Dostluk ve Arkadaşlık Bağları (ADAB) Ölçeğinin güvenirlik ve geçerlik analizine ilişkin bulgular paylaşılmaktadır. Ölçek, kişinin sosyal bağlarının var olup olmadığını ve varsa kuvvet düzeyini, insanların bu bağlara yönelik algıları üzerinden belirlemek amacıyla geliştirilmiştir. Kişinin ailesinden başlamak üzere, yakın ve uzak çevresiyle olan sosyal ilişkilerinin, onun psikolojik durumuyla karşılıklı etkileşim içerisinde olduğu bilinmektedir. Öte yandan İslam dini akrabalık bağlarının korunması, dostların davetlerine icabet edilmesi, zor zamanlarında onlara yardım edilmesi, onlarla küs kalınmaması, komşularla iyi geçinilmesi gibi sosyal görevleri birer dini sorumluluk olarak mensuplarından talep etmektedir. ADAB ölçeğinin, çekirdek aile dışında kişiyi psikososyal açıdan etkilemesi muhtemel sosyal çevresini büyük ölçüde kapsayacak maddelere sahip olması bakımından ölçek alan yazınına katkı sağlayacağı düşünülmektedir. Ölçeğin, sosyal bilimlerde başta sosyal psikoloji ve klinik psikoloji olmak üzere psikolojinin birçok alt dalında, sosyolojide ve ilahiyat çatısı altında yer alan din bilimlerinden din sosyolojisi ve din eğitiminin yanı sıra aynı zamanda psikolojinin de bir alt dalı olan din psikolojisi alanlarında yapılacak saha çalışmalarında kullanılacağı öngörülmektedir. Ölçek, 2023 yılı Aralık ayında yapılan ardışık iki saha çalışması sonucunda geliştirilmiştir. 18 yaşından büyük 632 kişilik ilk örneklemden elde edilen veriler üzerinden yapılan istatistiksel analizler neticesinde, 30 maddeli ve 8 faktörlü bir ölçek yapısı elde edilmiştir. Doğrulayıcı faktör analizi için 341 kişilik bir örneklem grubu üzerinde yapılan ikinci çalışmada ölçeğin iyi düzeyde uyumluluk değerlerine sahip olduğu (CMIN/DF= 1.923; RMSEA = .053; RMR= .048; CFI= .914; GFI= .92; AGFI= .89; IFI= 92; TLI= .90) tespit edilmiştir. Ölçeğin güvenirliğine dair yapılan analizde Cronbach’s Alpha değeri .90 olarak belirlenmiştir. Ayrıca 8 faktörün her biri iyi yahut kabul edilir güvenirlik kat sayılarına sahiptir. Alt boyutların her biri ayrı ayrı kendi konusuna dair ölçüm yapabilecek güvenirlik ve geçerlik kat sayılarına sahip olmakta ise de ölçeğin bütün olarak kullanılması önerilmektedir. ADAB ölçeği, gelecekteki çalışmalarda 18 yaşından büyük olmak kaydıyla, cinsiyet fark etmeksizin toplumun her sosyo-ekonomik kesiminden, her eğitim seviyesinden örneklemler üzerinde yapılacak çalışmalarda güvenle kullanılabilir.
Keywords : Din Psikolojisi, Arkadaşlık, Dostluk, Akrabalık, Bağ, İlişki, Ölçek, Güvenirlik