İlahi Mahiyet ve Metafizik Zorunluluk Savunusu: Kripke’nin Referans Teorisi Bağlamında İlahiyatın İmkânı

Authors : Kayhan Özaykal

Pages : 417-443

Doi:10.37697/eskiyeni.1565868

View : 85 | Download : 60

Publication Date : 2025-03-25

Article Type : Research Paper

Abstract :Bu makalenin amacı, Kripke’nin referans ve zorunluluk teorisinin ilahi mahiyet ve sıfatlar fikrini anlama ve savunmada nasıl kullanılabileceğini göstermektir. Mahiyet (öz) ve zorunluluk mefhumları kelam teolojide merkezi bir konuma sahiptir. Fakat modern felsefede ciddi eleştirilere maruz kalmıştır. Kripke’nin özellikle Naming and Necessity (Adlandırma ve Zorunluluk) ve Reference and Existence (Gönderim ve Varlık) adlı eserlerinden yola çıkarak, bu fikirlerin teolojik tartışmalarda nasıl etkili bir şekilde kullanılabileceğini göstermeyi amaçlamaktayız. İlk olarak, bu makalede Kripke’nin mümkün dünyalar semantiği incelenmektedir ve bu semantiğin Kripke’den önceki mümkün dünyalar teorileriyle nasıl ilişkili olduğu üzerinde durulmaktadır. Ayrıca, Kripke’nin imkân ve zorunluluk görüşleri, kendisine eleştiriler yönelten çağdaş düşünürlerin fikirleriyle karşılaştırılmakta ve temel eleştiriler ele alınmaktadır. İkinci olarak, Kripke için referans ve anlam açısından merkezi bir kavram olan katı imleyicinin açıklaması verilmektedir. Bundan sonra, mahiyete ait özellikleri savunan üç argümanı açıklanacak ve bunlar teolojiye uyarlanmaya çalışılacaktır. Bunlar, (1) kişisel kimlik için soy bağı zorunluluğu argümanı, (2) kimliğin zorunluluğu argümanı ve (3) doğal türlerin zorunluluğu argümanıdır. Bunlar, teolojik kullanım potansiyelleri sebebiyle incelenmek üzere özellikle seçilmiştir. Bu üç argümandan son ikisinin, zorunlu aposteriori bilginin tutarlı kanıtlarını sunduğu değerlendirilmiştir. Kripke’nin zorunlu aposteriorilik anlayışı, Tanrı’nın mahiyetine dair bazı iddiaları desteklemek için kullanılabilir. Bu kapsamda, Tanrı’nın zorunlu bir mahiyete sahip olduğunu ve bu mahiyetin özsel veya zorunlu aposteriori sıfatlardan oluştuğunu öne sürülmektedir. Böylece çalışmamız ontolojik bir yaklaşım benimsememekte, bunun yerine kavramsal bir çerçeve sunmayı hedeflemektedir. Daha özelde, Kripke’nin savunduğu mahiyet kavramının Tanrı’ya uygulanabilirliğini değerlendirmektedir. Kripke’nin zorunluluğu aposteriorilikle ilişkilendirmesi isabetli ise bu ilişkilendirme mahiyet kavramından yola çıkarak Tanrı’ya zorunlu özelliklere sahip bir varlık olarak atıfta bulunma imkânı vermektedir.
Keywords : Din felsefesi, Teoloji, Kripke, Mahiyet, Öz, Zorunluluk, Katı İmleyici, Gönderme