13. YÜZYIL TÜRK HALK ŞİİRİNDE AHLâKİ ANLAYIŞ

Authors : Mehmet Yardımcı, Ahmet Zeki Güven

Pages : 181-191

View : 16 | Download : 8

Publication Date : 2010-12-01

Article Type : Research Paper

Abstract :1071 Malazgirt zaferiyle Türklerin Anadolu’ya göçü başlamış, İslâmiyet Türklerin elinde yeni bir yayılma alanı bulmuştu. Özellikle Selçuklular, Anadolu Selçuklular ve beylikler döneminde İslâmiyet’in Anadolu’da yayılımı hızlanmıştı. Ancak 13. yüzyılda Orta Asya’da beliren ve Anadolu’yu da etkileyen Moğol tesiri insanları farklı arayışlara yöneltmiştir. Moğollar geçtikleri yerleri yakıp yıkmışlar, bu nedenle de Anadolu’da tam bir bunalım dönemi başlamıştır. İşte bu dönemde Ahmed Yesevî’nin öğretilerini edinen pek çok derviş Anadolu’ya göç etmiş, halka İslâmiyeti çok farklı şekillerde anlatmaya başlamıştır. Orta Asya’dan gelen bu erenler, halka İslâmiyet’in bir korku dini değil de bir sevgi dini olduğunu, Tanrı’dan korkmak yerine Ona sevgiyle bağlanmak gerektiği öğretileri üzerinde durmuşlardır. Orta Asya’dan gelen bu Yesevî dervişleri, bu sayede insanların içine düşmüş oldukları bunalım sürecini kolayca atlatmalarında yardımcı olmuş, ayrıca insanlara eserlerinde vermiş oldukları nasihatlerle de olgun ve mükemmel insan tipini ortaya koymuşlardır. Bu çalışmada 13. yüzyıl Dinî-Tasavvufî Halk Şiirinde ahlâki unsurlar ortaya konulmuş, bu amaçla bu yüzyıl içinde yaşamış, Hacı Bektâş-ı Velî, Yunus Emre, Said Emre gibi üç büyük şair incelenmiş, ahlâki anlayışla ilgili ortak unsurlar tespit edilerek sınıflanmış, ulaşılan bulgular yorumlanmıştır.
Keywords : Halk şiiri, Ahlâk, İnsan