Türk Destanlarında Merkezi Kahraman Tipinin Tipolojisi

Authors : Ülkü Kara DÜZGÜN

Pages : 9-46

View : 9 | Download : 10

Publication Date : 2012-08-01

Article Type : Research Paper

Abstract :Türk destanları, Türk milletinin varoluşundan bu yana oluşan ortak değerlerin yaşatılıp saklandığı, her biri bir cevher niteliği arz eden sözlü edebiyat verimleridir. Türk destanları ile ilgili bu zamana kadar birçok araştırma yapılmış ancak Türk destanlarında yer alan merkezi kahraman tipine dair bir kalıp henüz ortaya konulamamıştır. Bu çalışmada, Türk destanlarında yer alan merkezi kahraman tipine has temel özellikler belirlenmiş ve Türk destan dünyasından örneklerle izah edilmiştir. Türk destan geleneğinde karşımıza çıkan tiplerin şekillenmesinde, en önemli etken Türk inanış sisteminin doktrinleridir. Türk milleti kendi yaradılış ve yaşayış şartları gereği bir töre oluşturmuş ve bu töre etrafında varlık sürdürmüştür. Türk kahraman tipi de, bahsi geçen töre çerçevesinde şekillenmiştir. Buna göre Türk destanlarında yer alan merkezi kahraman tipi 24 madde altında incelenmiştir. Türk destan kahramanı kalıbı çerçevesinde ortaya konan özelliklerin her biri hakkında açıklamalarda bulunulmuş ve konuyla ilgili çeşitli Türk destanlarından örnekler verilmiştir. Bu yolla, kalıbın güvenilirliği üzerine yürütülmesi muhtemel tartışmalara açıklık getirilmesi düşünülmüştür. Sosyal bilimler sahasında yapılan çalışmalarda, pozitif ilimlerde olduğu gibi kati sonuçlara ulaşmak mümkün değildir. Yapılan her bir araştırma saha ile ilgili problemlerin ve inceleme yöntemlerinin geliştirilmesine katkı sağlamakla yükümlüdür. Dolayısıyla, aşağıda yer alan Türk destan kahramanı kalıbına dair maddeler daha sonraki çalışmalarda genişleyebilir ya da daraltılabilir. Türk destanlarında yer alan merkezî kahraman tiplerinin incelenmesinde aşağıdaki kalıbın model olma niteliğine sahip olması umulmaktadır.
Keywords : Merkezî Kahraman, Destan, Tip, Tipoloji