Kadın ve Kadınlığa Dair II. Meşrutiyet Dönemi Dergilerinden Yansımalar (1908-1918)

Authors : Ümüt Akagündüz

Pages : 63-80

View : 15 | Download : 7

Publication Date : 2013-04-01

Article Type : Research Paper

Abstract :Kadın tarihi üstüne yapılan çalışmaların niteliği ve niceliği pek çok bilimsel çalışmanın yayımlanmasıyla günden güne artmaktadır. Burada dikkat edilmesi gereken nokta yayım dünyasında yaşanan bu zenginleşmenin geçmişidir. On dokuzuncu yüzyılın ortalarında başlayan kadın eksenli dergiler çıkartma veya dönemin dergilerinde kadın eksenli konuları irdeleme çabası İttihat ve Terakki dönemine gelindiğinde Meşrutiyet’in yeniden ilanının getirdiği ortama uygun zengin bir birikimle somutlaşacaktır. Düşünsel birikimin hareketliliğini ve yayılımını sağlayan dergiler, geçmişin anlamlandırılmasında araştırmacılar için vazgeçilemez kaynaklar olduklarından kadın tarihinin açığa çıkartılmasında da oldukça önemlidirler. Meşrutiyet’in 1908’de ilanı sonrasında atılan adımlar erkekler kadar kadınları da etkilemiş, eğitim, hukuk ve siyaset alanlarında atılan çoğu adım kadınları toplumsal yaşama dâhil ederek etraflarını algılamalarında belirleyici olmuştur. Algılamanın boyutlarını belirleyenin dergiler olduğunu söylemek şüphesiz ki yanlış olmayacaktır. Sanayi Devrimi sonrasında bilginin üretiminin ve yayılımının hızlanmasıyla Osmanlı Devleti’nde Kadınlar Dünyası, Mahasin, Demet, Hanım, Genç Kadın, İçtihat, Sebilürreşâd, Felsefe Mecmuası, Türk Yurdu, Hanımlar Âlemi, Kadınlık, Büyük Mecmua gibi pek çok dergi yayımlanmıştır. Bu dergilerde kadının geçmiş ve iktidarla ilişkisi, ataerkilliğin çizdiği sınır, erkeğin modern-geleneksel bakış açılarında kadına nasıl yaklaştığı, siyasal katılımın varoluş sürecindeki önemi, felsefenin, ahlakın ve feminizmin kadın üstüne fikirleri faklı bakış açılarından hareketle kadınlık bağlamında ele alınmıştır. Dergiler sayesinde kadınların düşündükleri ve istedikleri, hem kadınları hem de erkekleri tartışma konusu haline getirerek Osmanlı arşivlerinde kadını somutlaştırmıştır. Artık Sabiha Zekeriya, Şukufe Nihal, Halide Edib, Feriha Kamuran, Fatma Aliyye, Hatice Refik, Fezviye Abdülreşit, Emine Semiyye gibi eğitimli kadın simaları dönemin eğitimli erkek simalarının yanında ya da karşısında özgün fikirleriyle kadınların hak taleplerini gündeme taşımaktadırlar.
Keywords : Kadın Hareketi, Kadınlık, Dergiler, Feminizm, II Meşrutiyet Dönemi