Eslibris Tasarımında Tipografik ve Kaligrafik Formlar

Authors : Özden PEKTAŞ TURGUT

Pages : 241-248

View : 14 | Download : 9

Publication Date : 2013-08-01

Article Type : Research Paper

Abstract :“Bookplate” olarak da bilinen Exlibris, kitap sahibini tanıtmak amacıyla kitapların iç kapağı- na yapıştırılan üzerinde farklı konularda resimlemelerin yer aldığı küçük boyutlu grafik çalışmalardır. Kitabın kartviziti ya da tapusudur. Exlibris Latince bir sözcük olarak ...’nın kitabı, ...’nın kitaplığına ait anlamına gelir ve devamında kitap sahibinin veya kuruluşun adı kullanılmaktadır. Küçük boyutlu sanatsal bir çalışma olarak exlibris, kütüphanede veya kitapların mülkiyetini belirtmek, sahiplik göstergesi amacıyla 500 yıldan fazla süredir tasarlanmaktadır. 19. yüzyıldan itibaren tarihsel, sanatsal, sosyolojik ve kütüphanecilik konularına olan ilginin artmasıyla, exlibris bir grafik sanatı ürünü olarak değerlendirilerek koleksiyonerliği yapılmaya başlanmıştır. Exlibris üretiminde geçmişten günümüze yüksek görüntü kalitesi elde edilebilecek ağaç baskı, gravür, serigrafi, taş baskı gibi tüm geleneksel baskı teknikleri kullanılırken günümüzde bu tekniklerin yanı sıra bilgisayar teknolojisi de sanatçılar tarafından tercih edilmektedir. Tipografi ve görsel sanat ögelerinin birlikteliğinden var olan exlibris tasarımında kitap, erotik, müzik, botanik, mitoloji.. gibi çok sayıda farklı tema tercih edilmekte ve günümüzde özellikle koleksiyonerler tarafından exlibrisler estetik bütünlük, teknik yetkinlik ve resim - yazı ilişkisi açısından sınıflandırılmaktadır. Çok uzun bir geçmişe sahip bu sanat dalı, yapıldığı döneme ait kültürel, tarihsel özellikleri günü- müze taşıması nedeniyle de ilgi çekmekte, sanatçılar ve koleksiyoncular arasında önemli bir değiş tokuş objesi olarak değerlendirilmektedir. Ayrıca sahip olduğu küçük boyutu ile sanat eserinin ki- şinin elleri arasına taşınarak onun büyüleyici sıcaklığını hissedilmesine olanak sağlamaktadır. Exlibris tasarımında kullanılan resimsel ögelerin yanı sıra yazının gücü ve tipografik düzenlemelerin etkisi, bir iletişim aracı olarak da değerini artırmaktadır. Tipografik ve kaligrafik temalı çalışmalar, koleksiyonerler arasında özellikle dikkate değer bulunmakta ve sanatçının özgün değerlerini, sanatsal izleri yansıtması ve kültürlerarası iletimdeki rolü sebebiyle öne çıkmaktadır.
Keywords : kaligrafi, exlibris, grafik tasarım, kültür, baskı sanatı