ANADOLU KÖY SEYİRLİK OYUNLARINDA İNSANLIK SERÜVENİ: “ÖLÜ OYUNU” ÖRNEĞİ

Authors : Aynur Koçak

Pages : 189-199

View : 20 | Download : 8

Publication Date : 2014-10-01

Article Type : Research Paper

Abstract :Gündelik hayattan çıkarak kendi kuralları içinde sınırlandırılan veya özgürce hareket edilen bir kavramı karşılayan oyun, dinî ayinlerden çocukların eğlencelerine, kadın erkek ilişkilerinden yetişkinlerin eğlencelerine kadar birçok eylemi içerir. Böyle bir yapıya sahip seyirlik özelliği bulunan oyunlardan bir grubu da köy seyirlik oyunlarıdır. Bu oyunlar din dışı, eğlence nitelikli olabildiği gibi ortak olarak icra edilen ve amacı belirli zamanlarda bolluğu bereketi artırmak, verimliliği sağlamak olan ritüel nitelikli oyunlar da olabilmektedir. Anadolu’da asırlardır oynanan köy seyirlik oyunlarından ritüel kökenli bir oyun da “Ölü Oyunu”dur. Bu çalışmada amaç, kolektif bilinçaltının bir oyun aracılığıyla izlerini sürerek binlerce yıllık insan deneyimlerini ortaya koymaktır. Ritüel nitelikli Ölü Oyunu, içinde pek çok simgeyi barındırmaktadır. Simgesel anlamların çözümlenmesinde yararlanılan yöntemlerden biri de arketipsel yaklaşımdır. Burada kolektif bilinçaltının yapısını oluşturan arketipler önem kazanır. İlk örnek olan arketipler insan ruhunun derinliklerinde saklıdırlar. Ortak bilinçaltının öğeleri olan arketipler evrenseldir. Kolektif bilinçaltında yer alan deneyimler çeşitli inançlarda, rüyalarda, mitlerde, masallarda ve ortak olarak icra edilen ritüel nitelikteki oyunlarda kendini gösterir. Bu bağlamda bir oyundan yola çıkılarak ortak bilinçaltının öğeleri olan arketipler ekseninde inceleme gerçekleştirilecektir. Çalışmada Ölü Oyunu “arketipsel motif ve kalıplar”, “arketipsel imajlar” olmak üzere iki ana başlık altında değerlendirilecektir.
Keywords : Oyun, köy seyirlik oyunu, arketipsel yaklaşım, arketip