19. YÜZYIL TÜRKİSTAN ŞAİR ve TARİHÇİLERİNDEN MÛNİS HAREZMÎ (1778-1829) ve ESERİ: FİRDEVSÜ’L-İKBÂ

Authors : Hayrullah KAHYA

Pages : 221-236

View : 17 | Download : 7

Publication Date : 2014-04-01

Article Type : Research Paper

Abstract :19. yüzyıl Orta Asya Türk dili hakkındaki bilgiler oldukça azdır. Hatta bu dönemin sanatçılarının tam bir listesi dahi henüz çıkarılamamıştır. Bu döneme ait bilgi ve belgelerin daha çok Sovyet Rus hâkimiyetinde olan bölgelerde kalması, uzun yıllar boyunca bu belgelere ulaşmayı imkansız kılmıştır. Bununla birlikte dönem hakkındaki bilgiler, yapılan yeni araştırma ve yayınlarla artmaktadır. Çağatay edebiyatının son dönem en önemli sanatçılarından biri şüphesiz Mûnis Harezmî insert ignore into journalissuearticles values(1778-1829);’dir. Bu çalışmada tarihçiliği yanında şairliği ile de haklı bir ün kazanmış olan Mûnis Harezmî ve onun Hive Hanlığı’nın resmî tarihini anlattığı büyük eseri Firdevsü’likbâl üzerinde durulmuştur. Öncelikle Türkistan’ın hanlıklar dönemi insert ignore into journalissuearticles values(Hive, Buhara, Hokand Hanlıkları); hakkında kısa bir bilgi verilmiş, ardından da Mûnis’in hayatı ve eserleri ele alınmıştır. Bu kısmın devamında Mûnis’in en önemli eseri Firdevsü’l-ikbâl üzerinde durulmuş; eserin Mûnis’in bizzat yazmış olduğu beşinci babına kadarki bölümünün fonetik ve morfolojik özellikleri, Klâsik Çağataycadan ayrılan hususiyetleri yönüyle değerlendirilmiştir. Firdevsü’l-ikbâl’den alınan örnek cümlelerle de Mûnis’in üslubu tespit edilmeye çalışılmıştır.
Keywords : Mûnis Harezmî, Türk dili, Hive, Firdevsül ikbâl, Çağatayca