ANADOLU ALEVİLERİNDE CEMLER VE BU CEMLERİN SOSYOKÜLTÜREL HAYATTAKİ İŞLEVLERİ

Authors : Nilgün Çıblak COŞKUN

Pages : 9-28

View : 11 | Download : 7

Publication Date : 2014-08-01

Article Type : Research Paper

Abstract :Anadolu Aleviliğinin inancı, felsefesi, yaşam şekli ve dünya görüşü cemlerde gizlidir. Gelenekte “cem”ler, dede ya da bir pirin öncülüğünde kadın-erkek ayrımı yapılmaksızın bütün taliplerin katılımıyla gerçekleştirilen dinî bir törendir. Bu tören ve törenin içinde yerine getirilen ritüeller, Alevilerin temel ibadet şeklidir. Kuralları ise Alevilerin kutsal kitabı “Buyruk”ta belirtilmiştir. Kutsal kitaptaki öğretileri taliplere aktarma görevi “dede”lere aittir. Dedeler, Aleviliğin kendine özgü dinî inanç ve öğretilerinin kuşaklar boyu, sözlü yollarla cem ortamında aktarılmasında rol oynayan dinî liderlerdir. Bugüne kadar Alevilerle ilgili yapılan çalışmalarda söz konusu topluluğun kim olduğu konusunda çeşitli görüşler öne sürülmüştür. Buna göre bazı araştırmacılar Aleviliği bir kültür, bazıları yaşam biçimi ve felsefesi, bazıları ise bir inanç olarak tanımlamışlardır. Bu bağlamda Anadolu Aleviliğinin tanıtılması ve öğretilerinin, inanç yapısının ortaya çıkartılması açısından cemlerin içerik bakımından ele alınıp incelenmesi oldukça faydalı olacaktır. Bu makalede öncelikle cem sözcüğü üzerinde durulmuş, ardından Anadolu Alevileri arasında ceme yüklenen anlam ve önemden, burada gerçekleştirilen uygulamaların kaynağından bahsedilmiştir. Sonraki aşamada ise on başlıkta toplanan cemler içerik bakımından tanıtılmış, ardından cemlerin sosyokültürel hayattaki işlevlerine değinilmiştir. Sonuç olarak ise, Aleviliğin kendine özgü dinî inanışlarının bireylere aktarılması ve bunların toplum yaşamına uygulanmasında cemlerin oldukça etkili olduğu tespit edilmiştir. Ayrıca cemlerin, birey ve toplum uyumunun yakalanarak birlik ve beraberlik duygularının pekiştirilmesinde de işlevsel olduğu görülmüştür.
Keywords : Anadolu Aleviliği, cem, dinî tören, on iki hizmet, erkân