Çizgiden Göste rgeye 1990’lı Yıllarda Trabzon’da Cinsiyet Halleri: Hamsi Dergisi Örneği

Authors : Aysula KURT

Pages : 49-75

View : 15 | Download : 7

Publication Date : 2017-08-25

Article Type : Research Paper

Abstract :Doğu Karadeniz kültürünün kendine has mizah anlayışı içerisinde karikatür sanatı, çok yeni olmamakla beraber bölgenin kültürel unsurlarını yansıtmaktadır. Karikatürler göstergeler olarak okunduğunda toplumsal yapıya ilişkin veri kaynağı olarak kullanılabilir. Bu makale, 1990’lı yılların başında Trabzon’da yayınlanan Hamsi dergisi üzerine göstergebilimsel bir çözümleme çalışmasıdır. Cinsiyete dayalı işbölümü çerçevesinde ayrımcılığın kültürel yapıyla içselleştirildiği Doğu Karadeniz’de kadın ve erkek olma hali, Hamsi dergisinden seçilen karikatürlere yansıyan dizgelerin yan anlamlarının okunmasıyla anlamlanmıştır. Dergide cinsiyet temsillerinin yanı sıra, söz konusu yıllarda Trabzon-Sarp Sınır Kapısı arasında göçün çizgiye yansımasını sağlayan toplumsal değişme, yabancı uyruklu kadın temsiline ilişkin karikatürler üzerinden okunmuştur. Buradan hareketle çalışmanın amacı, Doğu Karadeniz cinsiyet kültürü içinde oluşan tipleştirme ve etiketlemelere ilişkin söylensel dizgelerin temsil ettiği toplumsal cinsiyet göstergelerini anlamlamaktır. Zaman ve mekânın şahitliğinde oluşan toplumsal tahayyülde kadın, erkek ve yabancı uyruklu kadın olma hali, anlamlamanın kendisini belli işlevler aracılığıyla sunduğu ve göstergeler aracılığıyla inşa edildiğini belirten Ronald Barthes’in göstergebilimsel yaklaşımı kullanılarak çözümlenmiştir.
Keywords : karikatür, toplumsal yapı, gösterge, toplumsal cinsiyet