ORHAN KEMAL’İN MURTAZA İSİMLİ ROMANINI FOUCAULT’NUN ÖZNE VE İKTİDAR KAVRAMLARIYLA BİRLİKTE OKUMAK

Authors : Berkant ÖRKÜN

Pages : 167-176

Doi:10.22559/folkloredebiyat.2017.77

View : 12 | Download : 9

Publication Date : 2018-02-01

Article Type : Research Paper

Abstract :Türk edebiyatının saygın kalemlerinden biri olan Orhan Kemal’in en önemli eserlerinden birisi de Murtaza’dır. Eser, edebiyatçılar tarafından yapılan birçok çalışmada incelendiği gibi hukukçular, sosyologlar ve iktisatçılar tarafından da kendi disiplinleri yönünden ayrıntılı olarak ele alınmıştır. Bunun en önemli nedeni, birçok yazar ve eleştirmen tarafından da ifade edildiği gibi, bir mahalle bekçisinden hareketle kurgulanan Murtaza tipinin hem Türk edebiyatı hem de dünya edebiyatı için özgün bir tip olmasıdır. Bu özgünlüğü sağlayan en önemli etken ise Orhan Kemal’in Murtaza tipini 1940’lı yılların Türkiye’sindeki iktidar ve özne ilişkilerinin bir sonucu olarak yaratmış olmasında yatmaktadır. Dolayısıyla eserdeki iktidar ve özne ilişkileri ünlü düşünür Michel Foucault’un sorunsallaştırdığı iktidar ve özne kavramlarıyla birlikte ele alınmış, böylece sosyal bilimler tarafından yoğun olarak incelenmiş bu eserin ve eserdeki özgün Murtaza tipinin toplumsal ve felsefi bağları derin yapıda ayrıntılı olarak yeniden okunmuştur. Bu okuma sonucunda, Michel Foucault’un 1970’lerden sonra geliştirdiği iktidar ve özne kavramları konusundaki temel çıkarımların 1952 yılında yayınlanan Murtaza eserinin kurgusundaki iktidar ve özne ilişkileri ağında var olduğu saptanmış böylece Murtaza tipinin Türk ve dünya edebiyatında neden özgün bir tip olarak ortaya çıktığının cevabı verilmeye çalışılmıştır.
Keywords : Orhan Kemal, Michel Foucault, Murtaza, iktidar