Garip Hareketi Bağlamında Sedat Veyis Örnek’in Şiirleri

Authors : Gökhan REYHANOĞULLARI

Pages : 393-405

View : 17 | Download : 8

Publication Date : 2015-05-15

Article Type : Research Paper

Abstract :Tanzimat’tan sonra Türk edebiyatı, ciddi ve hızlı değişimler yaşayarak yenileşme dönemine girer. Bu yenileşmenin çıkış noktası öncelikli olarak yüzünü Batı’ya dönen sanatçıların varlığıdır. Divan edebiyatının yüzyıllar süren şiir anlayışı kimi noktalarda sıkışmış ve kendini tekrar eder hale geliştir. Batı ile temasa giren aydın ve sanatçılar yeni edebi türleri keşfederek onlara yeni uygulama alanları oluşturur. Böylelikle mevcut şiir formları ve anlayışları kırılır. Divan şiirinin bütün kural ve kaideleri yerini Batı’nın sanatına bırakır. Kademeli olarak gelişen bu süreçte henüz denenmemiş türlerin yanı sıra asıl yenilikler şiirde kendini bulur. Yenileşmenin ilk adımları muhteva bahsinde olur. Servet-i Fünûn’la birlikte şekilsel planda gerçekleşen yenileşme Cumhuriyet’in ilk yıllarına kadar devam eder. Cumhuriyet’le birlikte şiirin halka doğru yol alması şiir anlayışlarında yeni bir gelişmenin yaşanmasına sebep olur. Birçok edebi topluluk şiir anlayışlarını dile getirirken en dikkat çekici çıkışı Garip adı ile anılacak olan Orhan Veli ve arkadaşları gerçekleştirmiş olur. Yayınladıkları manifesto ile alışılagelmiş bütün şiir anlayışlarına karşı toplu bir reddiye geliştirmişlerdir. Bütün şiirsel unsurları reddederek tamamen serbest bir şiir anlayışı geliştirme yoluna gitmişlerdir. 1940’lı yıllarda sayısız şairi etkilemiş ve kendi anlayışları doğrultusunda şiir yazmaya sevk etmiştir. Bir halkbilim profesörü olan Sedat Veyis Örnek de bunlardan birisidir. Gençliğinde yazmış olduğu ve 1949 yılında Sivas Hakikat Gazetesi’nde yayınlanan dört şiirinde bu etkiyi görmek mümkündür. Yayınlanma tarihleri göz önüne alındığında gecikmiş bir etkinin ürünleri gibi değerlendirilse de bu şiirleri Garip çizgisi dışında görmek mümkün değildir. Bu makalede söz konusu şiirler Garip manifestosu çerçevesinde değerlendirilmektedir. Birinci bölümde Garip önsözünün genel bir çerçevesi çizilmekte, ikinci bölümde ise önce Sedat Veyis Örnek’in şiirlerine yer verilmekte, ardından Garip şiirinin ilkeleri doğrultusunda bu dört şiir değerlendirilmektedir.
Keywords : Sedat Veyis Örnek, Orhan Veli, şiir