Efsanevî Bir Kadın Ermiş ve Acele Bacı Helvası Ritüeli

Authors : Seval KASIMOĞLU, Şule BERBER

Pages : 941-952

Doi:10.22559/folklor.1093

View : 24 | Download : 15

Publication Date : 2019-11-22

Article Type : Research Paper

Abstract :Ritüeller; toplumun kabul, inanç ve değerlerini sunan eylemlerdir. Bu inanç, kabul ve değerler ritüelin varlığını devam ettirmesi ve onaylanması adına oldukça önemlidir. Özellikle bir mit ya da efsane ile desteklenen ritüeller, toplumun kültürel kodlarını sembolik bir dille anlatan metinler olarak okunabilir. Bu metinlerin toplum tarafından kabullenilmeleri taşıdıkları işlevlerle de ilgilidir. Bu tür ritüellerden biri, “Hacca Giden Ağasına Helva Götürme” motifli bir efsane örneği ile desteklenen Acele Bacı Helvası Ritüeli’dir. Bu ritüel, Mersin, Eskişehir, Bursa, Adana, Aydın, İzmir gibi pek çok şehirde uygulanmaktadır. Bu çalışmada bir efsaneyle desteklenen ve günümüzde yaşatılmaya devam edilen Acele Bacı/Helvacı Bacı ritüeli hakkında bilgi verilirken, ritüelin hangi sınıflandırma başlığı altında incelenebileceği ve hangi işlevleri gerçekleştirdiği sorusuna da cevap aranmaya çalışılacaktır. Bu amaçla çalışmada Acele Bacı Helvası ritüeli sınıflandırılırken Lauri Honko’nun ritüellerle ilgili yaptığı tasnifi esas alınmıştır. Ritüelin işlevi konusunda ise Özkul Çobanoğlu’nun Hıdırellez ve Nevruz bayramlarını incelemek üzere ortaya koyduğu dört işlev esas alınmıştır. Çobanoğlu bu işlevleri ortaya koyarken William Bascom’un folklorun dört işlevi ve Emile Durkheim toplumsal ritüeller konusunda belirlediği dört işlevinin bir sentezini yapmıştır.
Keywords : Acele Bacı, efsane, helva, işlev, ritüel