Ulus-Devlet Oluşumunda Halk Dinini Folklorize Etmek: Aleviliğin Seküler Folklorik Bir Öge Olarak Siyasal İnşası

Authors : Murat COŞKUNER

Pages : 265-277

Doi:10.22559/folklor.1398

View : 14 | Download : 11

Publication Date : 2021-02-01

Article Type : Research Paper

Abstract :Din ve dinsel ayinler, insanları bir araya getirme güçlerinden dolayı siyasal yaşamın gündeminden hiç düşmemişler, siyasal iktidarın yapısına bağlı olarak dönüştürülmüş ve yeniden yorumlanmışlardır. Türkiye’de yönetici iktidar grubu ile Alevi- Kızılbaş toplulukları ve ayinlerini böyle bir bağlam içerisinde değerlendirecek olan çalışma, günümüzde de etkileri görülen, bu toplulukların dinselliğinin görmezden gelinişinin ve onların dinsel ögelerinin seküler kültürel folklorik alana itilişinin nasıl mümkün kılındığını göstermeyi deneyecektir. Temelleri erken Cumhuriyet döneminde atılan din dışı alana itiliş sürecinin yeni kurulan Türk ulus-devleti için iki önemli açılım sağladığı gösterilecektir. Ziya Gökalp ve Fuad Köprülü’nün eserlerinin metin analizinin gerçekleştirilmesiyle oluşturulacak olan çalışma bu açılımlardan birinin, Türk toplumunun dinsel alanının homojenize edilmesini sağladığını, ötekinin ise Türk devletine din dışı bir seküler kültürel alan inşa edilmesi olduğunu iddia edecektir. Alevi-Kızılbaş toplulukların dinsel niteliklerinin görmezden gelinmesiyle Ehl-i Sünnet mezhebinin Türk toplumunun dinsel alanında tekel konumuna yükseltilebildiği ve din dışı folklorik alana itilen bu topluluklar sayesinde yeni kurulan Türk devletinin tarihte bir seküler kültürel alanı olduğu iddiasını desteklediği gösterilecektir. Çalışma kapsamında ilk bölümde milliyetçi elitlerin, milli bir din inşa ederken yaptıkları siyasal tercihlerin arkasındaki saikler öne çıkartılacaktır. Son bölümde ise milli Türk devletinin inşası ve kurumsallaşması esnasında Alevi-Kızılbaş toplulukların nasıl din dışı alana itildiğine ve bunun hangi sonuçları ortaya çıkardığına odaklanılacaktır.
Keywords : Alevi Kızılbaşlık, Türk ulus devleti, folklor, Türk milliyetçiliği, sekülerlik