Şenlik’in Salman Bey ve Turnatel Hanım Hikâyesi’nin Denis Bertrand’ın Anlatı İzlencesi Formülünde Okunması

Authors : Fatma Pınar KUZU

Pages : 1045-1058

Doi:10.22559/folklor.1951

View : 15 | Download : 13

Publication Date : 2021-11-01

Article Type : Research Paper

Abstract :Anlamlandırma; söylemle görünürlük kazanan, zihindeki derin yapıların gizini barındıran, devingen yapısı olan bir anlam ağıdır. Bu yönüyle onu kullanan özneden ve onun iletişim ağına konumlanan muhataplardan izler taşır. Anlamlandırmayı merkeze alan yazınsal göstergebilim, anlatıdaki bağıntıları oluşturan dinamiklerin ontolojik oluşum sürecini incelerken bağıntıların birbirine eklemlenme durumlarını, yüzey yapıdaki etkileşimlerden yola çıkarak derin yapıdaki sosyolojik, psikolojik, felsefik, antropolojik, siyasi, tarihî gerçekliği artsüremli ve eşsüremli oluşumlarla anlatıyı oluşturan öznenin söyleminden, toplum algısını çözümlemeyi merkeze alır. Bu bağlamda, göstergebilim anlamın nasıl ve nelerden oluştuğunu saptamayı amaçlar. Bu çalışmada, Âşık Şenlik’in gerçek bir olaydan ilham alarak tasnif ettiği Salman Bey ve Turnatel Hanım hikâyesini; Paris Göstergebilim ekolünün günümüz temsilcilerinden Denis Bertrand’ın göstergebilimsel anlatı çözümlemesi yöntemine göre inceledim. Anlatı izlencesi irdelenerek, bu sayede söylemi şekillendiren yüzey yapılardan başlayarak genelde Âşık Şenlik’in anlatı kimliğinin var oluş dinamiklerini, özelde toplum belleğine eklemlenen yapıları anlamak için yapılan bu çalışma, Âşık Şenlik’in söylem yapılarından biri olan bir hikâyenin dili, kavram ağı, cümle dizgesi, tip ve karakter seçimi, olay örgüsünün oluşum özellikleri, gerçek ve gerçekdışı unsurlar, gönderici ve engelleyici eyleyenlerinin paradoksal etkileşimi, yardımcı unsurların işlevi gibi somut görüngüde yer alan ögelerin oluştukları mekân, zaman, dinleyici, söylem kümesinden yola çıkarak toplumun ve anlatıcının zihinsel arka planının derin yapı katmanlarını çözümlemektedir.
Keywords : halk hikayesi, göstergebilim, D Bertrand, Şenlik, Salman Bey ile Turnatel Hanım