Dede Korkut Kitabı’nda Yinelenen Öldürülme Motifleri

Authors : Ruşen ALİZADE

Pages : 291-306

Doi:10.22559/folklor.2109

View : 17 | Download : 9

Publication Date : 2022-05-01

Article Type : Research Paper

Abstract :Bu çalışmada, Türk kültürünün eşsiz abidesi olan Dede Korkut Kitabı’na yansıyan yinelenen öldürülme motiflerinin -mitologemlerin- ortaya çıkışlarındaki sebep ve sonuçlar ele alınmaktadır. Dede Korkut Kitabı’ndaki hikâyelerde görülen uyumsuzlukların hangi açılardan teşekkül ettikleri, sözlü ve yazılı gelenekte nasıl yaygınlık kazandıkları net olarak bilinmemektedir. Çalışmada Dede Korkut Kitabı’nın Orhan Şaik Gökyay neşri esas alınmış ve bu neşirdeki bazı hikâyelerin muhtevasındaki öldürülme motifleri, öncelikle eşzamanlı katman bakımından incelenmiştir. Bu sonuca göre özellikle öldürmek eyleminin değişmez bir işleve sahip olduğu görülmüştür. Araştırmada yapısal-gösterge bilimsel yöntem uygulanarak incelenen “yinelenen öldürülme motifleri”nin arketipi belirlenmiştir. Ayrıca bu araştırma, hikâyelere sirayet etmiş söz konusu motiflerin Oğuzlar tarafından destanda gerçekleşen normal olaylar olarak kabul edildiğini ortaya koymuştur. Aynı zamanda Oğuz Kağan ile Oğuzlar arasındaki kademeli ilintinin kozmogonik ritüeller aracılığıyla gerçekleştiği tespit edilmiş ve tahlil süzgecinden geçirilmiş motiflerin mahiyeti üzerine yorumlar yapılmıştır. Sonuç olarak ele alınan motiflerin hikâyelerde betimlenen karakterlerin kademeli olarak ölmesi ve dirilmesi olayını yansıttığı anlaşılmıştır.
Keywords : Dede Korkut, öldürülme motifleri, Oğuzlar, arketip