Kayıperenlerin Kültür Yolculuğundan İzler

Authors : Ayşe DUVARCI

Pages : 735-752

Doi:10.22559/folklor.2220

View : 14 | Download : 10

Publication Date : 2022-08-03

Article Type : Research Paper

Abstract :Bu araştırmada Türk kültürünün farklı tarihi ve dini dönemlerine ait anlatılarda değişik görevlerle karşımıza çıkan Kayıperenler adıyla tanınan ve bir koruyucu ruh olarak kabul edilen kimliklerin görevleri sorgulanarak Batı Ege’de bu görevlerinin dışında tespit ettiğim yeni bir görevin tanıtımı yapılmıştır. Bu nedenle problem sorusu “Kayıperenler kimdir? Türk sözlü kültürü içinde konumları ve anlamları nelerdir, tespit edilen yeni görevleri nedir?” biçiminde sorulmuş, halktaki Kayıperen kabulünün tarihi perspektifinden yola çıkılarak mitolojik dönemlerde destanlarda, İslamiyet etkisindeki Türk hayatında, Alevi Bektaşi geleneği ve tasavvuf anlayışı ile Batı Ege’de tespit ettiğim yitik- zayi bulma konusundaki görevleri makale boyutunun sınırlı çerçevesi ölçüsünde bütüncül bir yaklaşımla ele alınmıştır. Kayıperenlerin son görevi Tire, ödemiş, Manisa yörelerinde ve bu bölgede yaşayan aile bireylerimde uzun yıllardır gördüğüm bir uygulamaya dayanmaktadır. Buna göre bir kimsenin herhangi bir kayıp eşya- varlık bulma konusunda çözüm beklentisi varsa, diğer bütün çareler tükenmişse Kayıperenler’i özel bazı ritüeller uygulayarak yardıma çağırır. Bu işlem sonunda kayıpların bulunduğu iddia edilmektedir. Manevi güç ve yeteneklerine inanılan bu olağanüstü varlıkların insanların dünyasındaki görevlerinden biri olarak yerine getirdikleri kayıp bulma işleminin neden onlara verildiği, bu durumda etki ve varlık alanlarının değişip değişmediği de makalenin tartışma konularından biridir. Makalede kayıperenler konusu yazılı kaynak taraması, alan araştırması, sözlü görüşme, sosyal medya üzerinden anket yöntemleri kullanılarak incelenmiştir.
Keywords : kayıperen, mitoloji, İslamiyet, kırklar, kayıp bulma