“Ali Ali Kız Ali” Adlı Kütahya Masalının Toplumsal Cinsiyet Rolleri Bağlamında İncelenmesi

Authors : Derya ÖZCAN GÜLER, Hacer AKÇAALAN

Pages : 1021-1042

Doi:10.22559/folklor.2283

View : 17 | Download : 14

Publication Date : 2022-11-01

Article Type : Research Paper

Abstract :Sözlü anlatı geleneğinin önemli türlerinden biri olan masallar, içinde yaşadıkları kültürün özelliklerine uygun olarak toplumsal bir varlık olan kadın ve erkeğin toplumsal cinsiyet rollerini- kadınlık/erkeklik- konumlandırma, belirleme ve biçimlendirmede temel kaynaklardandır. Toplumsal kümülatif gelişim ve dönüşümün; değişken, akışkan, gizil bir süreç dahilindeki örtük faaliyetleri olmaları hasebiyle masal, toplumsal cinsiyet rolleri ile benzeşerek etkileşmektedir. Bu çalışmada amacımız; tarafımızdan derlenen ‘Ali Ali Kız Ali’ adlı Kütahya masalını, nitel araştırma yöntemlerini kullanarak masalın içeriğindeki kültürel örtük anlamları, toplumsal cinsiyet rolleri bağlamında okumaktır. Bu inceleme esnasında kadınlık ve erkeklik toplumsal cinsiyet rolleri ve toplumun bu rollerden davranış beklentilerinin farklılıkları dikkate alınmıştır. Karşı cinsler ve hem cinsler açısından ayrıştırma ve ötekileştirmeye yol açmaması amacıyla ‘toplumsal cinsiyet eşitliği ve/veya eşitsizliği’ kavramı yerine ‘toplumsal cinsiyet adaleti’ kavramı kullanılmıştır. Çalışmanın sonucunda; masal türünün sahip olduğu çok dilli, zamansız, öz bilinçten uzak, olağanüstü, renkli dünyasının gücüyle, ideolojik toplumsal cinsiyet rollerini fark ettirmeden ve sorgudan uzak bir üst kabulle, nesiller boyu öznellik ve nesnellik gelgitlerinde etkili ve kalıcı bir şekilde davranışlarımıza ve düşünce sistematiğimize aktardığı belirlenmiştir. Çift yönlü bir etkiyle; kültürel ve toplumsal beklentiler değiştiğinde, toplumca beklenen davranış biçimleri ve toplumsal cinsiyet rolleri ve bu rollerin masallarda ele alınış biçimleri değişime uğrayacağı gibi masallar değiştikçe de toplumsal cinsiyet rollerinin davranışsal kalıpları değişime uğrayacaktır.
Keywords : kadınlık, erkeklik, toplumsal cinsiyet rolleri, kütahya masalı, masal