Kaşkay Türklerinin Dokuma Çevresinde Gelişen İnanışları
Authors : Ashkan RAHMANİ, Majidreza MOGHANİPOUR
Pages : 313-330
Doi:10.22559/folklor.2403
View : 15 | Download : 12
Publication Date : 2023-02-01
Article Type : Review Paper
Abstract :Kaşkaylar Türkçe konuşan, İran’ın güneybatısında ve çoğunlukla Fars eyaletinde yaşayan göçebe bir halktır. Kaşkaylar genel olarak İran’a bağlı beş eyalette yaşamaktadırlar. Bu eyaletler; Fars, Buşehr, İsfahan, Huzistan, Kuh-giluye’dir. Günümüzde Kaşkaylar altı büyük aşiretten oluşmaktadır, bu aşiretler; Amele, Dereşorlu, Şeşbeyli, Farsimedan, Küçük Keşküllü, Büyük Keşküllü’dür. Kaşkayların kültürleri, gelenek ve görenekleri hem İran’ın diğer bölgelerinde yaşayan Türklerle hem de diğer ülkelerde yaşayan Türklerle benzerdir. Diğer Türk toplumlarında olduğu gibi en önemli el sanatlarından biri el dokumaları olan Kaşkaylar, dokumayla bağlantılı bazı inanışlar geliştirmişlerdir. Kaşkaylara ait atasözleri, şarkı, şiir, deyimler, kısmen Şamanizm’e, kısmen de yaşadıkları bölgenin kültürüne aittir diyebiliriz. Bu doğrultuda çalışmanın amacı Kaşkayların dokuma sanatıyla bağlantılı olan inanışlarının tespit edilmesidir. Bu çalışma için özellikle Fars eyaletinde Şiraz, Mervdeşt, Firuzabat ve Faraşbant bölgelerinde alan araştırması yapılmıştır. Kaşkayların el dokumalarını incelediğimizde, dokuma ile bağlantılı inanışları iki kategoride toplayabiliriz; ilk olarak dokumalara doğaüstü güçlerle çatışmanın yansıtıldığını görüyoruz; ölüm, dar görüşlülük, talihsizlikler, uğursuzluk ve kötü şans gibi inanışlar bunlara örnek olabilir. İkinci olarak ise doğaüstü güçlerden yardım istemek amacıyla yapılan ritüelleri görüyoruz, örneğin; İmam Ali ve Meleklerden yardım istemek, niyet etmek ve dilek dilemek gibi inanışları bu grupta toplayabiliriz. Araştırma sonucuna göre, renk, ölüm, nazar, dilek dileme ve şeytan ile ilgili inanışlar ve ritüeller daha çok Şamanizm kaynaklıdır, diyebiliriz. Yardım istemek, zaman, yetenek göstermek ve gökle ilgili inanışlar ve ritüeller ise, Kaşkayların kalmış oldukları bölge kültüründen kaynaklanmıştır diye söylenebilir.Keywords : Kaşkay, Türk inanışları, maddi olmayan kültür, el dokuması, Şamanizm