Cengiz Aytmatov’un İlk Hikâyelerine Sosyolojik Eleştiri Açısından Bir Bakış

Authors : Halit Aşlar

Pages : 1-22

Doi:10.22559/folklor.2621

View : 573 | Download : 561

Publication Date : 2024-02-05

Article Type : Research Paper

Abstract :Cengiz Aytmatov dünya edebiyatının büyük yazarlarından biri olma başarısı göstermiş önemli bir edebî şahsiyettir. Onun edebî eserleri ile ilgili eski Sovyetler Birliği coğrafyasında, Kırgızistan’da, Türkiye’de ve tüm dünyada çok önemli ilmî çalışmalar yapılmıştır. Buna rağmen, Aytmatov’un kaleme aldığı ilk hikâyeleriyle ilgili ilmî çalışmalar pek azdır. Aytmatov’un ilk hikâyelerinde, tıpkı dönemin diğer birçok anlatısında olduğu gibi, Sovyetlere özgü kavram ve değerler yüceltilmekte, olumlu tipler şahıs kadrosunda boy göstermektedir. Sovyet edebiyatındaki olumlu tip kavramını formüle eden M. Gorki’ye göre yazar insanları geliştirmelidir, onların sınıfsal özelliklerini hesaba katmalıdır ve emek dünyasına omuz vermelidir. Olumlu tip ise her şeyden önce güçlü ve eleştirel bir zekâya sahip olmalıdır. Cengiz Aytmatov’un 1956’da almaya başladığı yüksek edebiyat eğitimi yazarın kendi sanat çizgisini bulmasını sağlayan önemli bir gelişme olmuştur. Süreç içerisinde Aytmatov öz edebî tecrübesinden ve zengin Kırgız folklorundan beslenerek ideolojik ortamın talep ettiği sipariş edebiyat çizgisinden uzaklaşmıştır. Makalede Aytmatov’un Gezitçi Dzyuyo, Aşım, Biz Arılap Barabız, Sıpayçı ve Kayrakta adlı ilk hikâyelerini sosyolojik eleştiri yöntemiyle çözümlemekteyiz.
Keywords : Cengiz Aytmatov, ilk hikâyeler, modern Kırgız edebiyatı, Sovyet edebiyatı, sosyolojik eleştiri