Devrim Dilbilim İlişkisi Ekseninde Nikolay Marr’ın Yafetik Teorisi

Authors : Hanife Saraç, Badegül Can Emir

Pages : 179-200

Doi:10.22559/folklor.2587

View : 182 | Download : 179

Publication Date : 2024-02-05

Article Type : Research Paper

Abstract :Rusya’da 1917 yılında gerçekleşen Ekim Devrimi ve akabinde Sovyetler Birliği’nin kurulması beraberinde köklü bir paradigma değişimini getirir. Hayatın her alanına sirayet eden söz konusu değişimden genelde bilimin özelde ise dilbilimin etkilenmemesi mümkün değildir. Bu, büyük ölçüde Vladimir Lenin ve Josef Stalin’in gütmüş olduğu dil siyasetinin sonucudur. Yeni rejimin benimsenmesi ve güven kazanması demokratik unsurların ön plana çıkarılmasını gerekli kılar. Lenin bu bağlamda dillerin ve halkların eşitliğini önceleyen milliyetler politikasını devreye sokar. Bu kapsamda ülkedeki gayrı Rus halkların dilleri desteklenir, alfabesi olmayan halkların dilleri için alfabe oluşturulur, ana dilde eğitim desteklenir. Bu gelişmelerin millî duyguları kabartması J. Stalin’in hoşuna gitmez ve 1920’lerin sonuna doğru mevcut dil siyasetini revize ihtiyacı doğar. Bu noktada Nikolay Yakovleviç Marr ve onun Marksist unsurlar içeren Yafetik Dil Teorisi dönemin dil politikasının ihtiyaçlarına karşılık verir. İlerleyen süreçte Marrizm adında bir harekete dönüşecek teori, önemli tartışmaları beraberinde getirerek Sovyet dilbilim tarihine damga vurur. Bu çalışmada N. Marr’ın Yafetik Dil Teorisi’nin içeriği, hangi yönleriyle dönemin ihtiyaçlarına karşılık geldiği, nasıl popülerlik kazandığı incelenmekte ve teorinin dil bilimi alanına etkileri mercek altına alınmaktadır.
Keywords : Sovyet Rusya, dil politikaları, Yafetik Teori, Nikolay Marr, Marrizm