Necip Fazıl Kısakürek’in Şiirlerinde Yol Kronotopunun İmge ve Görüngüleri

Authors : Veysel Şahin

Pages : 287-310

Doi:10.22559/folklor.2653

View : 185 | Download : 138

Publication Date : 2024-05-01

Article Type : Research Paper

Abstract :İnsanın zaman ve mekânla (uzam) olan münasebeti, insanın kendisini zaman ve mekânın (uzamın) içinde anlamlı bir varlık olarak görmesiyle zaman ve mekânı kendisi için aşkın, en değerli hafıza kılmasıyla anlam kazanır. Varoluşun soylu oluş, kılış ve olgularının hepsi belirli bir zaman ve uzamın içinde varlık alanı kurar. Sanat ve edebiyat alanında da zaman-mekân/mekân zaman ilişkisi çok yönlü ve derin bir yapıya sahiptir. Mikhail Bakhtin de zaman- mekânın ilişkisi ve iç içeliğini kronotop kavramıyla açımlar. Mikhail Bakhtin, kronotop (zaman-uzam) kavramı ve teorisini, karnaval ve farklı edebî türlerin kendi anlatı evreni içinde o türün karakterini belirten zaman ve mekân biçimleri olduğunu belirtir. Zira kronotop (zaman-uzam) bağının temel amacı toplumsal yaşamın içinde tarihsel özgürlük taşıyan farklı zaman ve mekân düzlemlerini ortaya koymaktır. Bu bağlamda kronotopsal ilişki ağının şiirdeki açılımı zaman ve mekânın derin, çağrışımsal düzlemde imge, metafor ve simge boyutunda yeni bir yaratıcı görüngü tabaka ve anlamları oluşturur. Türk şiirinin en önemli şairlerinden biri olan Necip Fazıl Kısakürek’in şiirlerinde de zaman ve mekân iç içeliği önemli kronotopsal ilişkiler içerir. Necip Fazıl Kısakürek’in şiirlerinde yol kronotopu imge ve görüngülerinin oluşturduğu zaman-mekân ilişkisinin imgesel düzlemde ele alınmasını gerekli kılar. Necip Fazıl Kısakürek’in şiirlerinde oluşturduğu yol ve yolcuya dair olan kaldırım gibi kronotopları, “zaman-mekân bütünlüğü” bağlamında algı, olgu, sezgi, kurgu ve poetik ilişkileri ortaya koyar. Bu bağlamda Necip Fazıl Kısakürek şiirlerinde yol ve yola dair karşılaşma kronotopları; yol, kaldırım olarak bizatihi şiir öznesinin kendi varlığını açımladığı zaman-mekân bütünlüğünün imgesel ve görüngü hallerini açımlar.
Keywords : Necip Fazıl Kısakürek, şiir, kronotop, yol, kaldırım