Ural Batır Destanı’nda Posthümanist İzler: İnsanmerkezcilik Eleştirisi ve Dünya-oluş

Authors : Erman Kaçar, Ayabek Bainiyazov

Pages : 377-394

Doi:10.22559/folklor.2631

View : 78 | Download : 106

Publication Date : 2024-05-01

Article Type : Research Paper

Abstract :Aydınlanmacı aklın insanmerkezci bagajlarıyla yeniden üretilmiş insan ideasının sebebiyet verdiği epistemolojik karmaşayı telafi etmenin yollarından biri, insanı ekozofik bir varlık olarak yeniden tanımlamak ve bu karmaşayı insan sonrası bir mesele olarak yeniden kuramsallaştırmak olabilir. Posthümanist kuram tam da bu bağlamda, mahut meselenin epistemolojik çıkmazlarını yeni ve alternatif bir dilsel evrenin kat edilmesi yöntemiyle aşmaya çalışmaktadır. Bu çalışmada, posthümanist kuramın söz konusu yöntemine dayanarak, Ural Batır destanının başkahramanı Ural’ın türcü ve insanmerkezci söylemi dışlayan reflekslerini ve çevreci eğilimlerini Braidotti’nin posthümanist tartışmalara eklemlediği hayvanoluş (becoming-animal) ve dünya-oluş (becoming-world) kavramları ile birlikte okuyacağız. Bu okumada, ekozofik bir kahraman olarak ele alacağımız Ural’ın biyolojik biçimcilikten uzak, bios’la birlikte zoe ve jeo varlıkları da çağıran ve böylelikle türler arası bir dünya-oluş ağı kurabilen kapasitesini posthümanist kuram üzerinden tartışmaya açacağız. Bu tartışma yoluyla, Ural’ın içinde yaşadığı söylem evreninin sınırlarını yeniden üreten eylemlerini ve gezegen ile kurduğu ekozofik ilişkiyi, insanmerkezcilik eleştirisi ve posthümanist yakınsamalar doğrultusunda kuramsallaştırmanın yollarını aradık.
Keywords : Ural Batır, insanmerkezcilik, posthümanizm, hayvan oluş, dünya oluş