Rus Folklorunda Kadın Başlı Kuşların Kökenleri ve Gümüş Çağ Şiirindeki Sembolik İşlevleri

Authors : Duygu Özakın

Pages : 447-464

Doi:10.22559/folklor.2657

View : 149 | Download : 163

Publication Date : 2024-05-01

Article Type : Research Paper

Abstract :Slav mitolojik sisteminin, Yunan mitlerinin yanı sıra coğrafi yakınlık içinde bulunduğu Doğu’nun söylencelerinden esinlendiği ve onlara ait bileşenleri özgün evren algısı çerçevesinde yorumladığı görülür. Rus folklorunun Slav mitlerinin çeşitliliğinden beslenerek gelişen kökleri ise karşılaştırmalı araştırmalar adına zengin ve geniş bir yelpaze sunar. Bu zengin birikime odaklanan çalışmada, Rus halkının mitolojik imgeleminde önemli bir yer edinen kanatlı melez varlıklar ve bunların Gümüş Çağ şiirine yansımaları incelenmiştir. İkili kimlikleriyle öne çıkan kadın başlı kuşlardan tanrıça vasfı taşıyan Stratim (Стратим), neşe ve keder kuşları olarak bilinen Alkonost ile Sirin (Алконост и Сирин) ve haberci devlet kuşu sayılan Gamayun (Гамаюн) ele alınmıştır. Çalışmada, söz konusu melez kuşlara ilişkin tasavvurları besleyen evrensel arayışların izini sürmek ve edebî eserlerde bu varlıklara sembolik anlamlar yüklenmesine zemin hazırlayan sosyo-tarihsel bağlamı ortaya koymak amaçlanmıştır. Bu amaçla, dünyanın çeşitli bölgelerinden kadın başlı melez kuş örneklerini de kapsamına alan karşılaştırmalı bir yaklaşım benimsenmiş; Rus folklorundaki kuş imgelerinin, komşu kültürlerin tesiriyle oluşan çok yönlü, eklektik ve tarihî süreç içinde değişime uğrayan kimlikleri, kıyaslama yoluyla incelenmiştir. Kadın başlı kuşların ayırt edici nitelikleri tespit edilirken aydınlık ve karanlık yüzlerinin dönüşümlü olarak vurgulanmasını gerektiren kolektif bilinç ögeleri ve anlatılarda üstlendikleri rolü öngörülemez kılan düalist anlayışın ortaya çıkış nedenleri çözümlenmiştir. Çözümleme neticesinde K. D. Balmont, A. A. Blok, N. A. Klyuyev ve A. A. Ahmatova gibi şairlerin, yüzyılın eşiğinde yaşanan toplumsal ve siyasi gelişmelere yönelik kaygılarını folklorik sembollerle ifade ettikleri ve kuş-kız imgesinin geleneksel fonksiyonlarını yıkarak özgün yaratıcılık anlayışları doğrultusunda yeniden inşa ettikleri sonucuna ulaştım.
Keywords : Slav Mitolojisi, Rus Folkloru, Kadın Başlı Kuş, Melez, Gümüş Çağ