Dilsel Manzara: Teoriler, Yöntemler, Örnek Çalışmalar

Authors : Ebru Cırık

Pages : 137-156

Doi:10.22559/folklor.2782

View : 134 | Download : 91

Publication Date : 2025-02-01

Article Type : Research Paper

Abstract :Kamusal alanda üzerinde yazı ve görsel bulunan işaretler, bilim adamlarının yanında dil ve kültüre meraklı geniş bir kesimin de ilgisini çeker. Konuya odaklanan yayınların önemli bir kısmı tepkiseldir. Ancak 2000’li yıllardan sonra kamusal alandaki yazılı işaretleri belli teori ve yöntemler çerçevesinde incelemeye çalışan yeni bir araştırma alanı ortaya çıkar. İngilizce kaynaklarda lingusitic landscape olarak da yaygınlaşan bu alanı Türkçede dilsel manzara ya da dilsel görünüm terimleri ile karşılayabiliriz. Dilsel manzara araştırmaları, toplum dilbilimin bir alt disiplinidir. Kamusal alanda üzerinde yazı ve görsel bulunan işaretlere odaklanır, farklı disiplinlerle iş birliği yaparak hızlı bir gelişme gösterir, ancak teorik gelişmeler Türkiye’deki araştırmalara yansımaz. Bu yazıda önce kısaca dilsel manzara alanının kapsamı ve tanımı verilecektir. Daha sonra dilsel manzara araştırmalarındaki teoriler ve yöntemler örnekler üzerinden incelenecek, alanının disiplinler arası karakteri ve gelişimi vurgulanmaya çalışılacaktır. Böylece Türkiye’de alanda görülen teori ve yöntem açığının giderilmesine katkıda bulunulmaya çalışılacaktır. Farklı disiplinlerin bulgu ve teorilerini kapsayıcı bir çerçeve içinde formüle etme girişimleri, dilsel manzara araştırmalarının belirgin özellikleri arasındadır. Alanla ilgili literatür; yeni teoriler, fikirler, yaklaşımlar ve yöntem tartışmalarıyla sürekli genişlemektedir. Araştırmacılar; dilsel manzara çalışmalarında etnografya, antropoloji ve uygulamalı dilbilim gibi farklı disiplinlerden yöntem ve tekniklerden yararlanır. Yayınlarda nitel ve nicel yöntemlerin daha fazla birlikte kullanılması dikkati çeker. Uygulamalı dilbilim, toplum dilbilim ve diğer disiplinlerdeki bilim insanları; istatistiksel yöntemler, etnografik araştırmalar, bağlam ve söylem analizi dahil olmak üzere çeşitli yöntemler kullanılır. Veri toplama araçları arasında dijital fotoğraflar, videolar, ses kayıtları, yüz yüze görüşmeler, standartlaştırılmış anketler ve katılımcı gözlem yer alır. Farklı analitik tekniklerden de kapsamlı bir şekilde yararlanılır. Dilsel manzara araştırmaları yöntemleriyle ilgili tartışmalar ise genellikle veri analizine odaklanır.
Keywords : dilsel manzara, çok dillilik, dil politikaları, süper çeşitlilik