MEVLÂNÂ’YA GÖRE AKIL NASIL KULLANILMALIDIR?

Authors : İbrahim EMİROĞLU

Pages : 5-36

View : 11 | Download : 10

Publication Date : 2019-12-15

Article Type : Research Paper

Abstract :Mevlânâ, eserlerinde, akıl kavramını geniş boyutta ve kritiğe tabi tutarak ele almaktadır. Aklın aşk sahasında ve metafizik âlemde yetersiz olduğunu her fırsatta dile getirmesine rağmen yer yer aklın önemini vurgulamayı ihmal etmez. Akıl, Allah’ın iki âlemden de önce yarattığı yüce bir varlıktır. Akıl kılavuzdur; ön açar, yol gösterir; anlar, beller, hatırlar ve tanır. O, insanı yanlıştan, eğriden ve kötüden men eder. Bu gibi önemli fonksiyonundan dolayı akıl dinin esasıdır. Varlıkta asıl olan Hakk’ı bulmaktır. Bunun vasıtaları ise akıl, aşk, bilgidir. Ancak, Aklın gücü sınırlı olduğundan, Mutlak hakikati idrakte akıl yeterli değil aşk gereklidir. Akıl gölge, aşk güneş mesabesindedir. Aklı iyi kullanmanın gereği ve önemi üzerinde duran Mevlânâ, daima aklı ve dini kılavuz edinme tavsiyesinde bulunur. Verdiği örneklerden, aklını iyi kullananların ve kullanmayanların özellikleri açığa çıkmaktadır. Aklı iyi kullanmak için onun önündeki engelleri tanımak ve bunların aklın sağlıklı düşünmesine nasıl tuzak oluşturduklarını bilmek gerekir. Cehalet, zan, gaflet, taklit, acelecilik, tahammülsüzlük, nefse uyma, hiddet ve şehvet, hisler ve hırslar, hayal ve vehim, haset ve kibir gibi engel ve tuzakları bilip bunlara karşı dikkatli olmak aklı iyi kullanmanın göstergesidir. Aklı iyi kullanmama ise, aklın önündeki bu engel ve tuzakları bilip bunları dikkate almamak demektir.
Keywords : mevlana, akıl, aşk, aklı kullanma, aklı iyi kullanma, yanlış