IBN ARABI AND FRITHJOF SCHUON’S ANDROCENTRIC ONTOLOGY

Authors : Cennet Ceren CAVUS

Pages : 188-210

View : 12 | Download : 8

Publication Date : 2022-12-13

Article Type : Research Paper

Abstract :Kadınlarla ilgili devrimsel fikir ve uygulamaları sebebiyle İbn Arabi’nin felsefesi bazı araştırmacılar tarafından İslamî feminizm için bir kaynak olarak görülmektedir. Nitekim o ontolojisinde, varlık hiyerarşisinin en üst seviyesine dişi olan Zât’ı koyarak dişiliği kutsamaktadır. İbn Arabi’yi eleştirel bir okumaya tabi tutan Frithjof Schuon ise Tanrı’nın dişil yönüne “Ebedi Dişi” kavramı ile işaret etmektedir. İlk bakışta bu iki düşünürün cinsiyet ilişkilerine yaklaşımı eşitlikçi gibi görünmektedir. Fakat onların ontolojileri gerçekten de dişilik lehtarı mıdır? Bu çalışmada iki düşünürün erillik, dişilik ve “Tanrı’nın dişiliği” anlayışları eleştirel bir yöntem ile detaylı bir biçimde tartışılmaktadır. Bu çalışmada İbn Arabi ve Schuon’un, kadim “aktif erkek-pasif kadın” söylemini benimseyerek, ontolojilerini dişil-eril ikiliği üzerine kurduğu ve dişilik aleyhine bir hiyerarşi ürettiği iddia edilmektedir. Metafizik doktrinlerini açıklamak için kullandıkları “aktif-pasif”, “bütün-parça”, üstün-aşağı”, “asıl-ilinek” karşıtlıklarındaki olumlu sıfatları erilliğe atfederken, olumsuz sıfatları dişiliğe atfettikleri görülmektedir. Bununla beraber İbn Arabi erkeği kadınla ilişkisinde Tanrı yerine koymakta, Schuon ise sadece erkeği Tanrı’nın bütünselliğinin sureti olarak görmektedir. Bu nedenle, her ne kadar dişiliği kutsayan söylemleri olsa da mevcut eril-merkezli cinsiyet yaklaşımlarını devam ettirmeleri sebebiyle İbn Arabi ve Schuon’un ontolojileri oldukça eril lehtarıdır.
Keywords : İbn Arabi, Frithjof Schuon, Tasavvuf, Tanrı, Dişilik, Ebedi Dişi