İBN HALDUN’UN DEVLET FELSEFESİNİN 16. VE 17. YÜZYIL OSMANLI DÜŞÜNÜRLERİ ÜZERİNDEKİ ETKİSİ

Authors : Birsen Aybüke EVRANOS

Pages : 86-104

View : 11 | Download : 14

Publication Date : 2021-06-30

Article Type : Research Paper

Abstract :Pek çok tarihçi için, küçük bir uç beyliğinin zamanının en büyük imparatorluklarından biri haline nasıl geldiği hala bir soru işaretidir. Osmanlı Devleti kurulduğu günden itibaren, her bir çarkının düzgün çalıştığı bir mekanizma gibi işleyerek büyümüştür. Ancak 16. ve 17. yüzyıl itibariyle bu mekanizmada zamanla bazı bozulmalar meydana gelmiştir. Dolayısıyla bu bozulmalar dönemin düşünürleri tarafından değerlendirilmeye ve çözümler aranmaya başlanmıştır. Bu çözüm arayışı sırasında İbn Haldun ile tanışan düşünürler İbn Haldun’un devletin çöküş teorisini içinde bulundukları koşullarla uyumlu bulmuşlar ve buradan hareketle, onun fikirlerini rehber edinerek eserlerinde içinde bulundukları devlete dair çeşitli yorumlarda bulunmuşlardır. Bazı düşünürlerin İbn Haldun`u okuduğuna ve ondan etkilendiğine dair elimizde kesin kanıtlar bulunmasa da aradaki benzerlikler bize karşılaştırma imkânı sunmaktadır. Nitekim bu çalışmada bu karşılaştırmalar neticesinde İbn Haldun’un devletin çöküş teorisinden etkilendiği sonucuna varılan düşünürlerin eserleri ve çeşitli düşünceleri incelenmektedir. Bu çalışmaya konu olan düşünürler Kınalızade Ali Efendi, Gelibolulu Mustafa Ali, Kâtip Çelebi ve Mustafa Naima Efendi’dir.
Keywords : İbn Haldun, Osmanlı düşüncesi, Osmanlı düşünürleri, devlet teorisi, Mukaddime