Ekolojist Eleştiri Karşısında Ekolojik Marksizm: Olanaklar ve Ana Temalar Üzerine Tartışmalar

Authors : Açalya TEMEL KAYMAK

Pages : 1361-1390

Doi:10.25295/fsecon.1261720

View : 84 | Download : 77

Publication Date : 2023-05-25

Article Type : Research Paper

Abstract :Ekolojizm, 1970’lerden itibaren güçlü bir toplumsal bir hareket olarak kendini göstermeye başlamıştır. Bu dönemde ekolojik sorunlara giderek daha fazla ilgi gösteren farklı sosyalist ve Marksist çevre ve akımlar da ekolojist bir sosyalizm savunusuna yönelmiştir. Bu dönemde ortaya çıkan yeni ekolojik sosyalist çizgi yalnızca kapitalist ülkelerde değil, Sovyetler Birliği’ndeki ekonomik gelişmelerin olumsuz çevresel etkilerini de eleştirerek Sovyet deneyiminin yarattığı ekolojik sorunlar karşısında bu deneyimin dayandığı geleneksel Marksizm anlayışını sorgulamaya başlamıştır. Bu tartışmalar içinde Marksizmi doğrudan reddedenlerin yanında Marksizmin kuramsal çerçevesinin ekolojist bir Marksizm inşa etmek için uygun bir zemin sunduğuna inanan iki ana eğilimin ortaya çıktığı söylenebilir. Bunlardan ilki, Marx’ın ilk dönem felsefi yazılarına dayanarak Marksizmin, ekolojist bir çizgide revize edilmesi gerektiğini düşünen Ted Benton’ın temsil ettiği çizgidir. İkincisi ise John Bellamy Foster ve Paul Burkett’in öncülük ettiği Marx’ın tam da eleştiri konusu yapılan iktisadi yazılarından hareketle ekolojist Marksist bir teorik çerçeve oluşturmaya çalışan çizgidir. Benton’ın New Left Review dergisinde 1989 yılında yayınlandığı makale ile ilk kıvılcımı çakılan bu tartışma farklı yazarların da katkısıyla Marksizm ve Doğa üzerine geniş bir literatür oluşmasına katkıda bu tartışmalarda ekolojist eleştirilerden hareketle Marksizm ve ekoloji ilişkisi üzerine bir dizi sorun masaya yatırılmıştır. Bu çalışmada, bu tartışmalardaki ana ekseni oluşturan dört ana başlık üzerinden sözü edilen iki çizginin temel argümanları eleştirel bir perspektifle değerlendirilmeye çalışılmıştır. Bunlar, yabancılaşma/metabolik yarılma kavramı, insan merkezcilik insert ignore into journalissuearticles values(anthropocentrism); eleştirisi, emek süreci ve değer sorunu üzerine tartışmalar ve doğa üzerinde fetihçilik/Prometheusçuluk eleştirisidir.
Keywords : Ekoloji, Ekolojik Marksizm, İnsanmerkezcilik, Doğal Sınırlar, Sürdürülebilirlik