Osmanlı Devleti’nde Zorunlu Askerliğe Direniş: ‘Muînsiz’ Efrad Problemi

Authors : Rıza ÖZBÖLÜK

Pages : 169-190

View : 18 | Download : 10

Publication Date : 2022-12-11

Article Type : Research Paper

Abstract :Osmanlı İmparatorluğu’nda 1846 yılında yürürlüğe konulan zorunlu askerlik sistemi, devletin öncelikleri ile toplumun sosyo-ekonomik gerçekleri arasındaki çatışmadan dolayı istenilen düzeyde uygulanamamıştır. Bu mükellefiyetin sınırları içerisine dâhil olmak istemeyen bireyler bilfiil zorunlu askerliğin yasal çerçevesini belirleyen kanun ve mevzuatları kullanarak askerlik hizmetinden kurtulmaya çalışmışlardır. Özellikle kanunda yer alan muafiyet kategorileri bu bağlamda emsalsiz fırsatlar doğurmuştur. Askere gitmek istemeyen ama devletle de herhangi bir çatışmaya girmek istemeyenler kendilerini çeşitli yöntemlerle muafiyet kategorilerine uygun hale getirmişlerdir. Bu bağlamda bireylerin en çok kullandıkları yöntemlerden biri kendilerini muînsiz gibi göstermek ve muafiyet temin etmekti. Bu yöntem yaygın olarak uygulandığı için zorunlu askerlik sistemi içinden çıkılmaz bir hal almış ve muafiyet kategorileri Birinci Dünya Savaşı’ndan hemen önce lağvedilmiştir.
Keywords : Muînsiz, zorunlu askerlik, direniş, teehhül, Birinci Dünya Savaşı