DĪVĀNÜ LUĠĀTİ’T-TÜRK’TE GÖZDEN KAÇAN BİR FİİL: ATIL- “AÇILMAK”

Authors : Orçun ÜNAL

Pages : 93-97

View : 13 | Download : 31

Publication Date : 2018-12-30

Article Type : Research Paper

Abstract :Bu çalışmanın amacı, Dīvānü Luġāti’t-Türk’te “açılmak” anlamıyla tanıklanmış olan atıl- fiilinin Genel Türkçe at- “atmak, fırlatmak” yaygın kökünden değil, yalnızca Kuzeydoğu Türk lehçelerinde korunan nadir at- “insert ignore into journalissuearticles values(ağzını); açmak” kökünden geldiğini göstermektir. Altay, Hakas, Yakut ve Dolgan Türkçesinde at-, atıt- ve adın- şekillerinde korunan bu fiil, Yakut Türkçesinde ıt- biçimini alan at- “atmak, fırlatmak” fiilinden hem anlam hem ses bilgisi açısından farklıdır. Sonuç olarak, İlk Türkçede *pat- “atmak” ve *at- “insert ignore into journalissuearticles values(ağız); açmak” biçiminde iki farklı fiil kökü mevcuttur ve Dīvānü Luġāti’t-Türk’te tanıklanan atıl- fiili ikincisinden türetilmiştir.
Keywords : Dīvānü Luġātit Türk, Yakut Saha, Türkçesi, fiil, etimoloji