XIX ГАСЫР ТАТАР ТЕЛЕ СҮЗЛЕКЛӘРЕ

Authors : Alfiya YUSUPOVA

Pages : 23-44

View : 13 | Download : 7

Publication Date : 2020-06-30

Article Type : Research Paper

Abstract :Çarlık Rusya’sı döneminde imparatorluğun ihtiyaçları doğrultusunda halkların özellikle de Rusya Müslümanlarının kültürüne ve diline olan ilgi giderek artmıştır. 19. yüzyıl, bu ilginin yoğun olduğu ve çeşitli üniversite ve okullarla vücut bulduğu dönemdir. Bu dönemde ve öncesinde bölgenin genel anlaşma dili olan Tatar dilinin söz varlığı da dil âlimlerinin dikkatini çekmiştir. Bu dikkatlerin politik, pedagojik olmak gibi farklı nedenleri vardır. Bu çalışmada da 19. yüzyılda doğrudan Tatarcanın söz varlığını barındıran sözlükler değerlendirilmiştir. İ. Giganov, A. Troyanskiy, S. Kuklyaşev, L. Z. Budagov, N. Ostroumov, K. Nasırî, Ş. Rehmetullin insert ignore into journalissuearticles values(Gebdelaziz);, A. Voskresenskiy, E. Neklyudov, M. Yunusov gibi âlimlerin sözlükleri, sözlük birimlerin diziliş ve açıklanma yöntemleri, bölümleri, biçimleri, alıntı söz varlıkları, diyalektik söz yükleri, formatları gibi çeşitli yönleriyle ele alınmıştır. Ayrıca bu sözlüklerin yazılması ihtiyacını doğuran sebepler açıklanarak söz varlığı ve sözlüklerin yazılış maksatları arasındaki ilgiye dikkat çekilmiştir. Tatar sözlükçülüğünün ve sözlük biliminin temelini oluşturan bu sözlüklerin karşılaştırmalı olarak değerlendirilmesine imkân tanınmıştır.
Keywords : Tatarca, sözlük, sözlük bilim, leksikografi, tarihî sözlükler