ÖZBEK TÜRKÇESİNİN “tur-, o’tir-, yot-, yur-” FİİLLERİ ÜZERİNDE ASPEKT-AKTİONSART İZLENİMLERİ

Authors : Bahar TÜRKYILMAZ

Pages : 235-255

View : 13 | Download : 10

Publication Date : 2022-06-30

Article Type : Research Paper

Abstract :Bu çalışmada Özbek Türkçesindeki tur-, ot’ir-, yot- ve yur- şeklinde dört temel fiilin analitik kombinasyonlarındaki kılınışsal ve görünüşsel incelemeleri yapılmıştır. Öncelikle, ele aldığımız kategorilerin Rusça ve Almanca örnekler üzerinden bir çerçevesi çizilmiş sonrasında Rus Türkolojisiyle öne çıkan analitik fiillerdeki görünüşün neyi karşıladığına değinilmiştir. İnceleme için Johanson’un bakış açısı teorisi ve kılınış teorisi esas alınmıştır. Kılınış noktasında ise inceleme yalnızca dönüşümsüzleştiricilik kapsamında gerçekleşen işlevlerle sınırlı olup işlemcilerin başlangıç dönüşümlü, bitiş dönüşümlü ve dönüşümsüz içeriklerle kombinasyonları değerlendirilmiş; leksikal aspektteki fiil sınıflarıyla olan etkileşim dışarıda tutulmuştur. Özellikle bağlamda çeşitli sentaktik ögelerin yardımıyla yakalanabilen çeşitli aktionsartal okumalar da tespit edilmeye çalışılmıştır.
Keywords : Aspekt, Leksikal aspekt, Aktionsart, Özbek Türkçesi, Analitik Fiiller