Türkmen Türkçesinde İkincil Uzun Ünlüler Üzerine

Authors : Engin GÖKÇÜR

Pages : 549-576

Doi:10.18795/gumusmaviatlas.357453

View : 12 | Download : 7

Publication Date : 2017-11-30

Article Type : Research Paper

Abstract :Türkmen Türkçesinin en karakteristik özelliklerinden biri Ana Türkçedeki aslî uzun ünlüleri büyük oranda korumuş olmasıdır. Sözcüklerin aslî yapısında olmayıp daha sonraları çeşitli ses olayları neticesinde uzamaya maruz kalan ünlülere ikincil uzun ünlü diyoruz. Türk dilinin tarihi dönemlerinde ek ve sözcük düzeyinde kullanılan birçok şekil Türkmen Türkçesine uzanan süreçte ses düşmeleri ve ekleşmeler neticesinde değişikliğe uğramış, neredeyse tanınmayacak bir duruma gelmiştir. Eklerin ve sözcüklerin oluşan yeni şekillerinde düşen seslerin yükünü üstlenen ünlülerin uzamaya maruz kaldığı görülür. Türkmen Türkçesinde gerek sözcük köklerinde ve gerekse de kök-ek birleşmeleri esnasında oluşan uzun ünlülerin değişik nedenleri vardır. İkincil uzun ünlülerin oluşumunda bazen sözcük kök ve gövdelerindeki ses düşmeleri bazen de hece kaynaşmalarının etkili olduğu görülür. Aynı zamanda özellikle kök-ek birleşmelerinde hece kaynaşmalarının, eklere pekiştirme amacı yapılan vurguların da uzun ünlülerin oluşumunda etkili olduğunu söyleyebiliriz.
Keywords : Türkmen Türkçesi, İkincil Uzun Ünlü, Hece Kaynaşması, Ses Düşmesi