Bir Şerif Mardin ve Mübeccel Kıray Okuması: Yakın Tarihimizde Toplumsal Değişmeler ve Modernleşme Periyotları

Authors : Cem ÖZKURT

Pages : 57-70

Doi:10.18795/gumusmaviatlas.683886

View : 10 | Download : 6

Publication Date : 2020-04-25

Article Type : Research Paper

Abstract :Bu çalışma, Şerif Mardin ve Mübeccel Kıray’ın sosyolojik analizlerinin kesişen ve ayrışan noktalarını, toplumsal değişme parametresi, sosyal gruplar ve toplumsal güç odakları arasındaki temel gerilimler ve sosyal yapının bağlantısallığı sorunsalları çerçevesinde tartışmayı amaçlamaktadır. Bu tartışmada, sosyologların, temas edilen kuramsal yaklaşımları ve özgün kavramsal çerçeveleri, Türk toplumunun son iki asır içerisinde geçirdiği yapısal değişim ve dönüşümleri sosyolojik boyutlarıyla izlemeye ve analiz etmeye olanak vermektedir. İki sosyoloğun yaklaşımları, toplumsal dinamiklerin hareket ediş süreçlerini ve değişimlerin aşamalı içeriklerini göstermesi bakımından dikkate değerdir. Makro ve yapısal düzeyli dönüşümler tarihsel sosyolojik perspektiflerle analiz edilirken; toplumsal dinamikleri harekete geçiren gerilimler gösterilmekte ve yakın tarihimizdeki değişimlerin boyutları gündelik yaşantı ve ritimler açısından tahlil edilmektedir. İki sosyal bilimcinin modernleşme ve çağdaşlaşma periyotlarını analiz ederken kullandıkları kavramsal ve kuramsal çerçeve geniş kapsamlı bir biçimde farklılaşmaktadır. Buna göre Şerif Mardin, çağdaşlaşma sürecimizi makro bir değişken olarak siyaset kurumundaki ve bürokrasideki modenleşmeye ve bu modernleşmenin toplumun simgeler, semboller ve değerler alanındaki radikal dönüşümüne bağlarken; Mübeccel Kıray, üretim süreçlerindeki dinamiklere ve ekonomi değişkenine referansla açıklama yapmaktadır. Böylece modernleşme sürecimizin yapı düzeyindeki belirleyenleri farklılaşmakta ve değişik bağlamlara göndermelerle analiz edilmektedir. Çalışma, literatüre katkı açısından ise çoğu zaman salt tarihsel içerik ve aşamalarıyla analiz edilen Türk modernleşmesinin hem tarihsel hem de sosyolojik boyutlarıyla nasıl analiz edilebileceğini göstermektedir.
Keywords : Toplumsal değişme, Türk Modernleşmesi, Toplumsal yapı, Sosyal gruplar, Toplumsal Çatışma