Ekonomide Kurumsallaşmaya Örnek Olarak Safevi Devlet Teşkilatında Baş Zarrablık ve Muayyerlik

Authors : Şenay YANAR

Pages : 146-153

Doi:10.18795/gumusmaviatlas.702847

View : 17 | Download : 10

Publication Date : 2020-04-25

Article Type : Research Paper

Abstract :İran coğrafyası, tarih boyunca medeniyetlerin doğuş noktası olarak kabul edilen Mezopotamya ile teması ve sık kullanılan yolların üzerinde bulunması nedeniyle canlı bir ekonomik merkez olagelmiştir. Savaş unsuru, yeryüzündeki eş zamanlı farklı toplumların birbirini tanımasında son derece etkili olurken farklı kültürlerin maddi ögelerinin taraflarca taklit edilmesi ya da ne amaçla yapıldığının öğrenilmesiyle birlikte insanlığın temel faaliyetlerinden olan ticaret de kültürlerarası alışverişin bir sonucu olarak vazgeçilemez hâle gelmişti. İlkel takas usulü, ticaretin ihtiyaca söz konusu olan emtiayı talep eden ve arz eden arasında bir aracı olarak zamanla bir geçim kaynağına dönüşmesi sonucunda eskiçağlardan itibaren yerini alternatif olarak paraya bıraktı. Bu yeni değişim aracı sahip olduğu değerle her yerde bir şekilde işe yaraması, bir son kullanma tarihinin olmaması avantajıyla giderek yaygınlaştı ve vazgeçilmez hâle geldi. Nakit dolaşımının sağlanması ve devlet giderlerinin karşılanması için her ülkede ihtiyaç olan madenin sağlanması bilhassa büyük ticari merkezlerde ve liman şehirlerinde hazır sıcak nakit kaynağı olarak darphanelerin ve darphanedeki işlemleri gerçekleştiren tecrübeli elemanların oluşumuna zemin hazırladı. Bu makalede tarihî süreçte İran’daki darphanelerin işleyişinden yola çıkılarak Safeviler Döneminde zarrablık ya da zarrabibaşılık adı verilen darphane müdürlüğü görevinin kapsamı, yetki sınırı ve yetki aşımı durumunda cezai uygulamalar çerçevesinde dönemin ana kaynakları ışığında örneklerle ele alınacaktır.
Keywords : İran, Safevi Devleti, Ekonomi, Ticaret, Altın, Gümüş, Para, Darphane, Zarrabibaşı