Bounds of Passion: Adultery, Gender and Modernization of Penal Practices in Ottoman Society From the Classical Age to 1915

Authors : Cem DOĞAN

Pages : 42-54

Doi:10.18795/gumusmaviatlas.861104

View : 12 | Download : 8

Publication Date : 2021-04-24

Article Type : Research Paper

Abstract :Cinsel bir edim olarak zina hem zinacıya hem de aldatılan kişiye ilişkin hukuksal ve toplumsal algının yeniden şekillenmesinde kayda değer bir rol oynayan çift uçlu bir meseledir. Zina toplumsal bir olgu olmanın yanı sıra bireyleri pozitif hukukun nesnelerine dönüştüren bir süreçtir. Tarih boyunca ülkelerin hukuk gelenekleri çerçevesinde yürürlüğe konulan muhtelif müeyyideler bir yandan zinacıları cezalandırmış, diğer yandan da aile bağlarından doğan hakları ihlal edilenlerin zararlarını tazmin yoluna gitmiştir. Kimi zaman teşhir, şiddet veya idam biçiminde tezahür eden zina cezaları modern hukuk sistemlerinin gelişmesiyle daha seküler bir karakter kazanmıştır. Böylece, Orta Çağ’ın ve erken modern dönemin cinsel suçlar konusundaki katı tutumu hukuktaki dönüşümün bir neticesi olarak tedricen yumuşamıştır. Meseleye büyük ölçüde İslami gelenekten beslenen Osmanlı ceza hukuku açısından bakıldığında, zinaya daha ziyade para cezasıyla mukabele edildiği ancak teşhire yönelik, zinacıları kadın-erkek ayrımı yapmaksızın toplum içinde aşağılayacak birtakım kültürel tahkir mekanizmalarının da uygulamaya konulduğu görülür. Öte yandan, Tanzimat dönemiyle birlikte Osmanlı hukuk sisteminin modernleştirilmesinde Batılı ülkelerin getirdiği temel ilkeler kerteriz alınmaya başlamıştır. Bu durum ise geleneksel Osmanlı hukukunda zinanın yasal içeriğini dolduran başlıca parametrelerin Batı hukukundan iktibas edilenlerle çakışmasına yol açmıştır. Bu çalışma, 1845-1915 yılları arasında Osmanlı ceza hukuku açısından zina ve aile kurumuna ilişkin değişimlerin toplumsal ve hukuksal izlerini sürmeye çalışacaktır.
Keywords : Osmanlı Devleti, Zina, Şeriat, Topumsal Cinsiyet, Ceza Hukuku