Ahlaki Bir Sorun Olarak Özgecilik ve Thomas Nagel

Authors : Esra Yıldız Turan

Pages : 192-204

Doi:10.18795/gumusmaviatlas.1595273

View : 21 | Download : 32

Publication Date : 2025-04-27

Article Type : Research Paper

Abstract :Özgecilik, psikoloji, biyoloji ve iktisat gibi pek çok disiplinin incelediği bir kavram olsa da esas anlamıyla felsefi bir sorunsal olarak öne çıkar. İnsan eylemlerinin ve bu eylemleri motive eden güdülerin kaynağını anlamak, özgecilik tartışmasının temelini oluşturur. Başkalarının çıkarlarını kendi çıkarlarının önüne koymayı ifade eden özgecilik hem gündelik hayatta hem de felsefi ve siyasi doktrinlerde önemli bir yer edinmiştir. Özgecilik tartışması, kaçınılmaz olarak egoizm kavramını da beraberinde getirir. Bu iki düşünce arasındaki ilişkiyi anlamak, ahlak felsefesinin temel meselelerinden biri olarak kabul edilir. Özgecilik kavramı, sistematik bir şekilde ilk kez sosyolog Auguste Comte tarafından ele alınmıştır. Comte, bireyin toplumsal faydayı öncelikli kılması gerektiğini savunarak, özgeciliği ahlaki bir ideal olarak tanımlar. Ancak özgecilik fikrinin tarihsel kökleri, Antik Yunan’a kadar uzanır. Bu dönemde, özgecilik, bireylerin toplumsal uyumu sağlamadaki rolleri çerçevesinde tartışılmıştır. Modern ahlak felsefesinde ise özgecilik, bireyin etik sorumluluklarının bir parçası olarak daha sistematik bir biçimde ele alınır. Immanuel Kant, özgecilik terimini doğrudan kullanmamış olsa da ahlak felsefesinde geliştirdiği niyet etiği ilkesi, özgeciliğe benzer bir perspektif sunar. Kant’ın ahlaki rasyonalizmini takip eden Thomas Nagel ise özgeciliği, bireyin başkalarına yönelik sorumluluklarını merkeze alarak değerlendirir. Ona göre, özgecilik yalnızca bireysel bir erdem değil aynı zamanda ahlaki yükümlülüklerimizin temel taşlarından biridir. Nagel, özgeciliğin bireyler arası ilişkilerde ahlaki sorumluluğu sağlamada vazgeçilmez olduğunu savunur. Etik bağlılığın yalnızca bireysel çıkarlarla değil, başkalarının çıkarlarının da dikkate alınmasıyla mümkün olabileceğini ileri sürer. Bu bağlamda özgecilik yalnızca bireyler arası ilişkilerde değil, toplumsal düzende de bir denge unsuru olarak ortaya çıkar. Bu çalışmada özgecilik kavramının tarihsel ve kavramsal kökenleri incelenerek, egoizmle olan ilişkisi detaylı bir şekilde analiz edilmektedir. Aynı zamanda Nagel’in rasyonalist etik yaklaşımı çerçevesinde özgeciliğin imkânı ve ahlaki sorumluluk anlayışı derinlemesine tartışılmaktadır. Çalışma, özgecilik kavramının bireyler arası ilişkilerde ve toplumsal düzende nasıl bir denge unsuru oluşturabileceğini ele almayı amaçlamıştır.
Keywords : Özgecilik, Egoizm, Thomas Nagel, nesnel nedenler, ahlaki ilke, gayrişahsi bakış açısı