1930-1950’Lİ YILLARDA AZERBAYCAN’DA SOSYO-POLİTİK ORTAM VE ROMAN EDEBİYATI

Authors : İrade Musayeva MUSAYEVA

Pages : 85-95

Doi:10.33390/homeros.4.2.04

View : 3 | Download : 1

Publication Date : 2021-04-30

Article Type : Research Paper

Abstract :Bu makalede, romanın sadece bir edebiyat meselesi olmadığı gösterilmeye çalışılmaktadır. Destan, rivayet, efsane, anlatı, hikâye, deneme vs. gibi epik türlerin sentezinden yaranan, toplumun yaşam aynası ve küresel dünyanın bediî sözde gerçekleşen küçük modeli kabul edilen roman, ansiklopedik bediî kaynak olarak söz sanatının potansiyel imkanlarını takdim edebilir. Roman türünün bu kadar geniş ifade imkanları, XX. yüzyılın 30’lu yılları dahil tüm zamanlarda mevcut olmuştur. Lakin edebi aşama özellikleri, fikir-estetik ilkeler Sosyalizm realizmi kuramı yasaları ile kuşatıldıkça, tüm alanlarda olduğu gibi roman yaratıcılığında da edebiyat karşıtı içeriğe sahip kitapların sayısı giderek arttı. Zamanın öncü epik türüne dönüşen roman, bu yıllarda daha çok Sosyalizm kuruculuğu işinin ideolojik propaganda silahı olarak kaleme alınmaktaydı.SSCB ölçekli psikolojik baskı altında kaleme alınan Sovyet dönemi Azerbaycan romanı, dünya edebiyatı örneğine dönüşemedi. Sovyetler Birliği Komünist Partisi’nin edebiyata, genel olarak sanata dair karar ve talimatlarının rolü bunda büyüktü. Kapalılık, yabancı edebiyattan habersizlik, beşerî konular düzeyinde romanların yazılmaması, genel edebi gelişimden tecrit durumlarından ötürü söz konusu yıllara ait edebiyatımızı çöküş dönemi olarak nitelendirecek olsak yanılmış olmayız. 1930-1950’li yılların romanlarının konuları, kronolojik olarak tam anlamıyla edebi manifesto gibi belirlenmişti:1. Kollektifleşme, kolhoz kuruculuğu, üretim ve fabrika edebiyatı. 2. 1941-1945 yılı savaşının galibiyeti için mücadele eden edebiyat. 3. Savaştan sonraki dönemin yeni kuruculuk yaşamını insert ignore into journalissuearticles values(yine de kolhozcu, işçi, petrolcü vs. bu gibi emekçilerin faaliyetini); yansıtan edebiyatBu yıllarda aydınlara, bilim, sanat ve siyaset adamlarına karşı yürütülen kitlesel kıyım harekâtı, dönemin edebiyatında özellikle de romanlarda ifadesini bulamadı. Bu büyük, insanlık dışı harekât ve kıyımlar, Azerbaycan romanının Sovyet dönemi aşamasının en güncel ve tarihi konusu olabilirdi. Lakin söz konusu yazarların yanı başında öldürülen kalem arkadaşlarının trajik kaderi bunu önledi. Rusya’da ise manzara biraz farklı idi. Örneğin, A. Soljenitsin gibi zamana meydan okuyan müstesna romancılar ortaya çıkmaktaydı.Normal edebi ortamın bulunmaması, kasıtlı olarak oluşturulan edebi çatışmalar ve kaotik durum bağımsız yaratıcılık imkanlarını yazarların elinden almıştı.
Keywords : Realizm, Romantizm, Modern Estetik, Rus Sovyet Devrimi, Sosyalist Edebiyatı, Kıyım, Roman Estetiği