Yaşlılık ve Sağlıkta Eşitsizlikler

Authors : Sait SÖNMEZ, Celalettin ÇEVİK

Pages : 496-511

Doi:10.47793/hp.943515

View : 16 | Download : 14

Publication Date : 2021-06-21

Article Type : Review Paper

Abstract :Sağlık hiçbir ayrım olmaksızın herkesin temel bir insan hakkıdır. Yaşlanan dünya nüfusu içinde yaşlılar eşitsizlikler bakımından kırılgan gruplardan biridir. 2019 yılında yaşlı nüfusun oranı dünyada 1 milyar olmuş olup bu sayı 2030’da 1,4 milyara, 2050’de 2,1 milyara yükseleceği öngörülmektedir. Demografik dönüşüm ve yaşlı popülasyondaki artış kronik hastalıkları da beraberinde getirmekte, sağlık harcamalarını artırmakta, yaşlıların öz yeterliliklerini ve yaşam kalitelerini ise azaltmaktadır. Bakım gereksinimlerindeki artış, aile yapısının değişimi, huzurevleri ve bakım evlerinin kapasitesini de aşmaktadır. Dolayısıyla kırılgan bir grup olan yaşlıların nitelikli, hakkaniyetli bir bakım alması, sağlıkta eşitsizliklerin olumsuz etkilerinden yalıtılmış olmaları gereklidir. Nitekim sağlıkta eşitsizlikler, yaşlılarda hastalık ve ölümlerin artışına neden olduğu gibi yaşlıların yaşam kalitesini de olumsuz etkilemektedir. İleri yaşlarda görülen eşitsizlikler tesadüfi olmayıp önemli bir kısmı insanların fiziksel ve sosyal ortamlarından ve bu ortamların sağlık davranışları üzerindeki etkilerinden kaynaklanmakta, çevre, içine doğulan aile, cinsiyet ve etnik köken gibi kişisel özelliklerin etkisiyle kümülatif eşitsizliklere yol açmaktadır. Yaşlıların maruz kaldığı eşitsizlikler özellikle COVID-19 pandemisi döneminde etkisini artırmıştır. Yaşlılar izole oldukları gibi, sosyal yönden de önemli ölçüde sınırlanmış, mental sorunlar da artmıştır. Artan yaşlı nüfusla birlikte bulaşıcı olmayan hastalıkların artışı, yaşlılara yönelik sağlık ve sosyal hizmet sunumuna başat bir rol vermiştir. Bu nedenle yaşlıların sağlıklarını koruyup geliştirebilmek için geliştirilmiş, kapsamlı, birinci basamak destekli yaşlı sağlığı politikalarına gereksinim vardır. Yaşlılar düşünülerek uygun yaşam alanları oluşturulmalı, toplumda sınıfsal farklılıkların etkileri ortadan kaldırılmalı, sosyal devlet yapısı güçlendirilmelidir.
Keywords : yaşlılık, sağlıkta eşitsizlikler, yaşlı sağlığı sorunları