Son Dönem Osmanlı Toplumunda Ortaya Çıkan Dindarlık Tartışmaları Bağlamında Mustafa Âsım Efendi`ye Göre Dindarlık ve Dinsizlik

Authors : Ramazan TARİK

Pages : 122-134

Doi:10.33709/ictimaiyat.812175

View : 10 | Download : 11

Publication Date : 2020-11-30

Article Type : Research Paper

Abstract :Çalışmamızda, Osmanlı’nın son döneminde toplumda oluşan dindarlık tartışmaları, o dönem İslamcı dergilerde yayımlanan çalışmalar bağlamında ele alınacaktır. Öncelikle kavramın ortaya çıkışı tahlil edilecek olup daha sonra zikredilen çalışmalarda ortaya konan görüşlere yer verilecektir. Tanzîmât sonrası modernleşme sürecine giren Osmanlı toplumunda yetişen Mustafa Âsım Efendi’nin XX. yüzyıl başlarında dünyada gelişen dindarlık-dinsizlik kavramlarına bakışı, konuya ilişkin yazdığı kapsamlı iki makale üzerinden değerlendirilecektir. Pozitif bilimin her alanda hâkimiyetini ilan ettiği ve bilim karşısında inanca yer kalmadığı kanaatinin oluştuğu dünyada savaşlar, yenilgiler ve buhranlarla meşgul olan Osmanlı entelijansiyasının dindarlık-dinsizlik algısını seçkin bir aydın örneği üzerinden yansıtılacaktır. Öncelikle Mustafa Âsım Efendi’nin hayatı ve ilmi kişiliği hakkında kısaca bilgi verilecektir. Mustafa Âsım Efendi’nin dindarlıktan ne kast ettiğine değinilecek, dinsizlik, cehâlet ve küfür kavramlarına nasıl baktığına değinilecek, bu kavramlara bakışının dini ve sosyo-kültürel arka planına yönelik tespit çalışması yapılacaktır. Ayrıca dindarlık, deizm ve ateizm gibi güncel problemlerle XIX. yüzyıl sonu ve XX. yüzyıl başındaki modern dünyada yaşanan din-bilim çekişmesinin bir Osmanlı aydının zihninde edindiği yer arasında bağlantı kurulacaktır.
Keywords : Osmanlı, Tanzîmât, Dindarlık, Dinsizlik, Beyânü`l Hak, Mustafa Âsım